انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
تقویت اخلاق شهروندی: راهی برای گذار به مردمسالاری مشارکتی
1
15
FA
ناصر
فکوهی
دانشیار گروه انسانشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
امروزه در ادبیات سیاسی جهان بیش از هر چیز بحث گذار از مردمسـالاری )دموکراسـی( نماینـدگی بـه<br />مردمسالاری مشارکتی مطرح اسـت. دلیـل ایـن امـر آن اسـت کـه بـا رشـد جوامـع انسـانی، گسـترش<br />شهرنشینی و بالارفتن فرهنگ عمومی و پیچیدهتر شـدن روزافـزون سـازوکارها و روابـط انسـانی، افکـار<br />عمومی و اقشار گوناگون اجتماعی کمتر به سیاست و سیاستمداری به صورت حرفـهای اشـتغال دارنـد و<br />برعکس بیشتر تمایل دارند سرعت چرخههای سیاسی و امکـان مشـارکت مسـتقیم خـود را در مـدیریت<br />زندگی و سامان دادن به وضعیت عمومی و زندگی روزمـره خـویش افـزایش دهنـد. شـروع ایـن فرآینـد<br />سالهاست نه فقط در کشورهای توسعهیافته بلکـه در کشـورهای در حـال توسـعه از خـلال گسـترش و<br />تعمیق فعالیتهای سازمانهای غیر دولتی در همه زمینهها، به وجـود آمـدن سـازمانهـای غیـر دولتـی<br />منطقهای و بینالمللی و تأثیرگذار شدن هرچه بیشتر آنها در سیاستگذاریهای ملـی و جهـانی مشـهود<br />است. در این چشمانداز شهر و شهروندی نقشی اساسی دارند. این مقاله تلاش مـیکنـد سـازوکارهایی را<br />که میتوان برای این گذار از دولت و سیاست مبتنی بـر مـردمسـالاری نماینـدگی )تفـویض اختیـار بـه<br />سیاستمداران حرفهای( به مردمسالاری مشارکتی )مستقیم( در نظر گرفت بررسی نماید. تأکید ما بـر آن<br />است که چگونه و با استفاده از کدام منابع میتـوان و بایـد از طریـق تقویـت اخـلاق شـهروندی و تفکـر<br />شهروندی به این هدف نایل آمد. در واقع استدلال مقاله آن است کـه شـهروندی نـوعی تمـرین در ابعـاد<br />کوچک برای رسیدن به آن نوع از مردمسالاری است و بهخصـوص بـا اسـتفاده از امکانـات دیـد فناورانـه<br />)جامعه شبکهای( و بهکارگیری درست و مناسب تقسیمات شهری )بـه ویـژه زنـدگی محلـهای و تقسـیم<br />شهر به خردهپهنههای قابل مدیریت مستقیم( میتوان به سوی این اشـکال جدیـد حرکـت کـرد تـا هـم<br />الگویی برای گذار به واحدهای بزرگتر ارائه شود و هم به صورتی موازی مردمسـالاری نماینـدگی را نیـز<br />که هنوز برای تحکیم فرآیندهای ملتسازی و دولتسازی در کشوری همچون کشور مـا ضـروری اسـت،<br />تقویت گردد
انسان شناسی شهری,شـهروندی,مـردم سـالاری مشـارکتی,مـردم سـالاری نماینـدگی,ملت سازی
http://www.jss-isa.ir/article_23388.html
http://www.jss-isa.ir/article_23388_b722fe79e016b9a93b5ba49ad4abf5c5.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
شهر بی انضباط و محدودیتهای ظهور شهروندی در ایران
16
30
FA
عباس
کاظمی
استادیار گروه ارتباط دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
av3kazemi@gmail.com
محمد
رضایی
استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس
velashedi@gmail.com
حکومتپذیری 1سازوکاری است که شهر مدرن را به شهری منضبط بدل کرده اسـت. پیامـدهای چنـین<br />شهری موضوع تأملات جامعهشناسان و فیلسوفان بوده است. برخـی از نظریـههـا بـر اخـلاق اجتمـاعی و<br />فردگرایی دگرخواهانه و برخی دیگر بر شکلی از جامعه انضباطی تأکیـد کـردهانـد. نحـوه تکـوین جامعـه<br />انضباطی و شهر منضبط در کانون اصلی چنین مباحثی بـوده اسـت. چنـین نظریـههـایی عمـدتاً جهـت<br />توضیح شکلگیری جامعهای با انضباط بهکار گرفته میشوند، در حالی که در موضـوع بحـث مـا چنـین<br />نظریههایی بناست به تشریح آنچه که ما شهر بیانضباط مینامیم کمک کنند. ایـن مقالـه ضـمن بحـث<br />حول نتایج یک تحقیق درباب نظارت و کنترل در جامعه نشـان مـیدهـد شـهر بـیانضـباط در ایـران از<br />خصایصی چون احساس بیهنجاری در میان شهروندان، عدم احساس نظارت و کنترل، بـیاعتمـادی بـه<br />نهادهای انضباطی و احساس عدم قطعیت قانون برخوردار است. سپس بر اساس چنین شـاخصهـایی بـه<br />مؤلفههایی از عقلانیت در زندگی روزمره میرسیم که متناسب با شهر بیانضباط است. شهر بیانضـباط از<br />نظر ما قبل از هرچیز متأثر از سازمان اجتماعی جامعهای است که به چنین بیانضباطیای دامن میزند
شهر بی انضباط,اخلاق شهروندی,عقلانیت,نظارت,آنومی
http://www.jss-isa.ir/article_23389.html
http://www.jss-isa.ir/article_23389_98018009659966325efc09a029f3029c.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
تحلیلی بر وضعیت شهروندی در شهر تهران: نگاهی بر مدیریت شهری
31
45
FA
ملیحه
شیانی
استادیار گروه برنامه ریزی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
msh_45@yahoo.com
مباحث شهروندی در جهان معاصر از جذابیت عام برخوردار است و توجه بسیاری از عالمـان اجتمـاعی و<br />سیاسی را در رشتههای مختلف به خود جلب کرده است. گرایش به شهروندی و بهکـارگیری آن در درک<br />و تحلیل بسیاری از مسایل اجتماعی و شهری صرفاً بـه تـلاشهـای علمـی و ارزشـمند صـاحبنظـران و<br />پژوهشگران مربوط نمیشود، بلکه به شایستگی خود مفهوم جهت کارآمدی در مـدیریت و برنامـهریـزی<br />در امور مختلف هم بازمیگردد. به گونهای که امروزه بسیاری از موضوعها و مسایلی نظیر فقـر، نـابرابری،<br />جنسیت و حتی محیط زیست از منظر شهروندی تحلیلمیشوند؛ نوشتار حاضر هـم در اصـل بـر مبنـای<br />سودمندی ایده و مفهوم شهروندی در مدیریت شهری تدوین شده است.<br />این مقاله تلاش دارد ضمن مرور تاریخی بر مفهوم شهروندی، با استناد به یافته هـای پژوهشـی وضـعیت<br />شهروندی در شهر تهران را بررسی کند. نتایج به دست آمده نشان میدهد شـهروندی بـرای نسـبت قابـل<br />توجهی از افراد معنادار و قابل درک نبوده و آگاهی نسبت به حقـوق، عمـل بـه وظـایف و برخـورداری از<br />احساس شهروندی با عوامل بازدارندهای در جامعه مواجه است. بدیهی است شـهروندی بـا رفـع موانـع و<br />ایجاد زمینه های عینی و ذهنـی آن در بخـشهـای مختلـف بـه منصـه ظهـور خواهـد رسـید. مـدیریت<br />شهریمیتواند با تدوین و اجرای برنامه های شهروند مدار گـامهـای مـؤثری در حـل مسـایل و مشـکلات<br />شهری بردارد
شهروندی,حقوق,وظایف,احساس مدیریت شهری
http://www.jss-isa.ir/article_23390.html
http://www.jss-isa.ir/article_23390_90c3674886c37ce7a8ece056087dc318.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
تحلیلی جامعه شناختی از تناقضات فضایی و اجتماعی توسعه شهری
46
61
FA
یعقوب
موسوی
استادیار جامعه شناسی دانشگاه الزهراء
در دوران اخیر محیطهای شهری به کانون ظهور اشکال گوناگون تناقضـات فضـایی و اجتمـاعی تبـدیل
شدهاند و نیز در شهرها شاهد توسعه شرایطی پر از ابهام در بعد اجتماعی و یا نارسایی در عملکرد فیزیکی
هستیم. به ویژه کلانشهرها در دنیای کنونی به دلیل تراکم مشکلات ناشی از سازمان و عملکرد بخشهای
منفک درونی آن به مکان شکلگیری انواع تعارضات تهدیدکننده حیات شهرنشینان تبـدیل شـدهانـد. از
زمان ظهور شهرهای بزرگ، نگرانی از خطرهای درونی فزاینده آنها توجه بسیاری از اندیشمندان اجتماعی
و شهری را بهخود جلب نموده است. در این میان کلانشهرهای کشـور مـا نیـز بـه دلیـل عقـبمانـدگی
ساختاری و فقدان برنامهریزی و نیز رویکرد ناصحیح در توسعه شهری دچار سرنوشتی شدهاند که بسیاری
از دیگر شهرهای بزرگ جهان بدان مبتلا هستند. تجربه جهانی توسعه شهری نشان مـیدهـد کـه رشـد
فوقالعاده جمعیت شهری و در کنار آن افزایش زیرساختهای فیزیکی و در نهایت فعالیت عقلانی آنگونه
که اقتضاء مینماید نتوانسته است مانع شکلگیری تعارضات قابل پیشبینی در عرصههای مختلف فضایی
و اجتماعی گردد. با استفاده از رویکرد جامعه شناختی شهری مطالعه پدیده توسعه و عمران شهری از یک
سو و ظهور عوارض و ناهنجاریهای کارکردی به ویژه در بعد اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر موضوعی
است که این مقاله درصدد بررسی آن است. به عبـارت دیگـر، هـدف از ایـن بررسـی ترسـیم چشـم انـداز
جامعهشناختی تناقضات شهری در چارچوب تعارض توسعه عمرانی شهری در ارتباط با توسعه اجتماعی و
فرهنگی آن است. تلقی توسعه شهری در مقیاس منحصراً کالبدی مقوله است که سالهاست مورد تردید
است و در عوض توسعه توأمان کالبدی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان ابزار کار برنامـه ریـزی مـورد توجـه
میباشد. این مقاله تلاش دارد تا با طرح دیدگاه اجتماعی، چگونگی تحلیل و بررسی تناقضات کنونی حیات
شهری در ابعاد جامعه شناختی آن را در کانون مطالعه قرار دهد.
کلانشهرها,تناقضات شهری,تعارضات شهری,توسعه شهری,فضای اجتماعی
http://www.jss-isa.ir/article_23392.html
http://www.jss-isa.ir/article_23392_0d68786d8bb9935f60d05aee1001fe09.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
ناامنی هستی شناختیِ زندگی شهری در آثار روشنفکران ادبی )شهر تهران در دهه های چهل و پنجاه شمسی(
62
85
FA
محمدامین
قانعی راد
دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
ایــن مقالــه بــه بررســی بازنمــایی تجربــۀ پدیدارشــناختی در آثــار روشــنفکــران ادبــی شــهر تهــران<br />)شعرای نوپرداز( در دهههای چهل و پنجاه شمسی مـیپـردازد. دلیـل انتخـاب دهـههـای مزبـور، رشـد شـتابان<br />شهرنشینی و برنامههای نوسازی در ایران و به ویژه، گسترش شهر تهران بـه لحـاظ جمعیتـی و توسـعۀ فضـاهای<br />شهری در این دوره است. در پی رونـد شـتابان صـنعتیشـدن و متعاقـب اصـلاحات ارضـی در ایـن دوران، یـک<br />"جنبش مهاجرت" گسترده شکل گرفت و شهر تهران به یکی از کانونهای اصلی جذب مهاجران تبدیل شـد. در<br />این دوره، توسعۀ ادبیـات مـدرن حاصـل فعالیـت قشـر روشـنفکـری بـود کـه غالـب آنـان بـه لحـاظ خاسـتگاه<br />جمعیتشناختی به تهران تعلق نداشتند. روشنفکران ادبی این دوره دیدگاهها و نگرشهای متنوعی داشـتند کـه<br />با وجود تجربۀ آنان از مدرنیته و گسترش فضایی و جمعیتی تهران با یکدیگر شـباهتهـایی را نشـان مـیدهنـد.<br />برای شناخت تجربۀ روشنفکری، آثار برخی از شاعران نوپرداز این دوره چـون فـروغ فرخـزاد، سـهراب سـپهری،<br />احمد شاملو، فریدون مشیری، حمید مصدق و محمدرضا شفیعی کدکنی انتخاب شـدهانـد. مـلاک انتخـاب ایـن<br />شاعران، شهرت ادبی و گسترش سبک و تجدید چاپ مکرر آثار آنها طی سالهای مزبور و پس از آن است.<br />چارچوب مفهومی و نظری این مطالعه تا حدی حاصل تقارب نظریات لوییس ویرث و آنتونی گیدنز است. در ایـن<br />مقاله مفهوم "ناامنی هستی شناختی" برای توصیف نگرشهای عاطفی و شناختی شاعران بـه کـار مـیرود. رشـد<br />شهرنشینی در دهههای چهل و پنجاه و در شرایط فقدان عرصه عمومی و جامعه مـدنی، بـا توسـعۀ یـک جامعـۀ<br />تودهای همراه بود که پا به پای آن، از خودبیگـانگی اجتمـاعی و احسـاس تنهـایی در بـین مـردم تهـران رسـوخ<br />میکرد. توسعه شهر تهران با از دست دادن نقاط مرجع، حس فناپذیری، فقدان اعتماد اجتماعی و از دسـت دادن<br />هویت شخصی در بین شهرنشینان پیوند داشت. این شاخصهـا از لحـاظ روانشـناختی ـ عـاطفی، بـه پیـدایش<br />"ناامنی هستی شناختی" در بین مردم انجامید و با هول، اضطراب و احساس ناامنی روانی همراه بود. روشنفکران<br />ادبی به عنوان لایۀ حساس جامعه، تنشهای این جامعه تودهای را بیش از همه درک میکردند و آثار آنان مبـین<br />حس "ناامنی هستی شـناختی" در یـک جامعـۀ شـهری تـودهوار و در حـال رشـد اسـت. مشخصـههـای نـاامنی<br />هستیشناختی، همچون حس بیمکانی و گمگشتگی، احساس مرگ ذهنی، عدم یقین، بـیمعنـایی و زنـدگی در<br />یک شهر با روابط ناپایدار و اعتمادناپذیر و داشتن هویتی نامنسجم، ناتوان و در هـم شکسـته در آثـار ادبـی ایـن دوره منعکس است. این مقاله با کاربرد روش تحلیل محتـوای کیفـی، مشخصـه هـای نـاامنی هسـتی شـناختی و<br />واکنشهای متفاوت هویت جویی و امنیت خواهی، چون میل به مرگ، انتظار، میل به مهـاجرت و گریـز تخیلـی را<br />در آثار شاعران مزبور بررسی میکند.
تجربـۀ شـهر,تجربـۀ مدرنیتـه,پدیدارشناسـی شـهر,روشـنفکـران,نـاامنی هسـتی شـناختی,همبستگی اجتماعی,اعتماد
http://www.jss-isa.ir/article_23393.html
http://www.jss-isa.ir/article_23393_93679c5a368c0cbe5549dae90fa1f563.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
بررسی انسانشناختی روابط همسایگی )مطالعۀ تطبیقی روابط زنان شاغل و خانهدار(
86
103
FA
مرتضی
منادی
استادیار دانشگاه الزهرا )س
مقالۀ حاضر در صدد بررسی بخشی از زندگی روزمرة زنان، یعنی روابط اجتمـاعی آنـان اسـت. در ایـن بررسـی<br />انسانشناختی، مقایسهای بین روابط اجتماعی زنان شاغل و خانـهدار صـورت مـیگیـرد. زنـان شـاغل و زنـان<br />خانهدار جامعۀ ما نیز براساس سرمایههای مختلـف اقتصـادی، اجتمـاعی و فرهنگـیشـان بـا اطرافیـان خـود<br />)خانواده، دوستان و همسایگان( ارتباطهای متفاوتی برقرار میکنند.<br />به کمک روش کیفی با ابزار مصاحبه، با تعدادی از زنان که بـه صـورت اتفـاقی تصـادفی انتخـاب شـدند،<br />مصاحبههای طولانی انجام شد. تحلیل محتوای متن مصاحبهها نشان دادند افراد با سرمایۀ فرهنگی کـم،<br />بیشترین ارتباط خانوادگی را دارند و خیلی کم همراه با خانواده، با دوستان ارتباط داشته و اصلاً به تنهایی<br />با دوستان ارتباط )غیر خانوادگی( ندارند. افراد با سرمایۀ فرهنگی متوسط بیشتر روابط خانوادگی را ترجیح<br />میدهند و تعدادی همراه با خانواده، با دوستان و تعداد بیشتری به تنهایی ارتباط برقرار میکنند. افراد با<br />سرمایۀ فرهنگی بالا نیز اغلب با خانواده، تعدادی با دوستان و تعدادی به تنهایی با دوسـتان خـود رابطـه<br />برقرار میکنند.<br />بیشتر زنان خانه دار روابط خانوادگی داشته و فقط یک مورد از آنان همراه با خانواده و یـا بـه تنهـایی، بـا<br />دوستان ارتباط داشت. اکثر زنان شاغل نیز با خانواده ارتباط داشته و تعدادی با دوستان و تعداد بیشتری<br />به تنهایی با همجنسان خود ارتباط دارند. سطح تحصیلات و وضعیت اقتصادی نقش مهمـی را در نتـایج<br />به دست آمده ایفا نمیکنند. عامل اصلی در شکل و نوع روابط اجتماعی، سرمایۀ فرهنگی است.<br />نتایج حاکی است که سرمایۀ فرهنگی پایین، خانه داری و ارتباطات خانوادگی نوعی چرخه را سـاخته ا نـد.<br />در حالی که، سرمایۀ فرهنگی متوسط و بالا، شاغل بودن و روابط با همجنسان نیز چرخهای دیگـر را بنـا<br />کرده ا ند. درواقع، فعالیتهای فرهنگی، هنری، ورزشی، مطالعـه، تماشـای تلویزیـون، شـرکت در مجـالس<br />شعر، تفسیر قرآن بسیج و غیره، جدای از سطح تحصیلات در برقراری ارتباطات نقش مهمی دارند
زنان شاغل و خانه دار,روابط اجتماعی یا سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ فرهنگ
http://www.jss-isa.ir/article_23394.html
http://www.jss-isa.ir/article_23394_113a783d998cdc2fd70ed928c31e7aa5.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
نقش جامعه ایرانیان ارمنی در ظهور معماری مدرن شهر تهران
104
117
FA
امیلیا
نرسیسیانس
استادیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
آرمان
لوکس
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی معماری و عمران ایروان، ارمنستان
مقاله حاضر در سه بخش ارائه می شود. در بخش نظری سعی خواهیم کـرد بـه موضـوع مدرنیزاسـیون و
مدرنیزاسیون معماری با معنی کلی آن و مدرنیزاسیون معماری در ایران با معنی خـاص آن بـا تکیـه بـر
ویژگیهای سیاسی، اجتماعی ـ تاریخی اواخر دوره قاجار تا پایان دوره پهلوی دوم بپردازیم. بررسی نقش
جامعه ایرانیان ارمنی در فرآیند هنری و فنی هم در این بخش ارائه خواهـد شـد. قسـمت دوم مقالـه بـه
تأثیر تحولات سیاسی ـ اجتماعی در معماری پایتخت و در حیطـه ابنیـۀ دولتـی و خصوصـی اختصـاص
خواهد داشت. همچنین چگونگیایجاد بناهای خصوصی و بافت فرهنگی ـ اجتماعی ساکنان این ابنیـه از
نظر شکلگیری طبقـات جدیـد و پاسـخگـویی بـه نیازهـای برخاسـته از سـبک زنـدگی نـوین از منظـر
انسانشناسی، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. معرفی چند معمار ارمنی که توانستهاند بـا درک نیازهـای
خویش دست به خلق آثار معماری به عنوان یادگارها و انعکاسی از تحولات فرهنگی روزگـار خـود بزننـد
قسمت سوم و پایانی تحلیل ارائه شده در مقاله را تشکیل میدهد.
ارامنه ایران,معماری مدرن,تهران
http://www.jss-isa.ir/article_23395.html
http://www.jss-isa.ir/article_23395_c05b3efe160e7a83ead2a8445e327e01.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
2
2010
07
01
ظهور و سقوط نظریۀ خرَدگرا در برنامه ریزی
118
143
FA
پرویز
اجلالی
عضو هیأت علمی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی
در این مقاله ابتدا چارچوب نظریۀ خردگرا در برنامهریزی شرح داده شده است. سپس از زوایای گونـاگون<br />این دیدگاه نقد گردیده و در آخر بـه ایـن مسـئله پرداختـه شـده کـه نسـبت میـان نظریـۀ خردگـرا در<br />برنامهریزی که میراث نیمۀ قرن بیستم است با شرایط کنونی اندیشۀ اجتماعی چیست؟<br />در این دوران ظهور پسامدرنیته، به نظر میرسـد برنامـهریـزی نیـز وارد دوران پسـاخردگرایی مـیشـود:<br />منتقدان پسامدرن عقلانیت را تبدیل به یک واژه "بد" کردهاند. معمولاً برنامهریزی خردگرا را با تعـابیری<br />چون علمگرایی نابهجا، فنسالاری بیش از حد، و تخصصگرایی که به دنبال منافع خـود اسـت، توصـیف<br />میکنند. چنین ادعا میشود که خردگرایی به معنای تأکیـد تنـگنظرانـه بـر وسـیله بـه جـای هـدف و<br />تجربهگرایی محض بوده است و عینیت و بیطرفی آن مبتنی بـر واقعیـاتی اسـت کـه ـ همـانطـور کـه<br />ساختارشـکنی پسـامدرن نشـان داده اسـت ـ چیـزی جـز ادعاهـای گـزاف، تعصـبات فرهنگـی، و یـا<br />جانبداریهای گمراه کننده نبوده است. اما این سخن پسامدرنیستها هم مانند بسیاری دیگـر از سـخنان<br />ایشان چیزی بیش از یک تصویر کلیشهای اغراقآمیز نیست و مثل همۀ تصاویر کلیشهای دیگر، در حالی<br />که در آن پاره هایی از واقعیت دیده میشود، اما اساساً مبتنی بر یک سوءتفاهم و بـدفهمی اسـت کـه راه<br />بردن به آن چندان دشوار نیست و آن بدفهمی این است: رد عقلانیت بهطورکلی به عنوان مبنـای نظـری<br />برنامهریزی به جای رد عقلانیت ابزاری.<br />مکتب خرَدگرا برنامه ریزی را عامل تحقق عقلانیت و حاکمیـت خـرد در جامعـه مـیدانـد و عقلانیـت را<br />"کاربرد استدلال در تصمیم گیری جمعی" تعریف میکند؛ رابطۀ تاریخی میان برنامهریزی و خردگرایی و<br />کاربرد عقلانیت نیز انکارناپذیر است. اما بحث بر سر این است که عقلانیـت ابعـاد و دامنـۀ وسـیعتـری از<br />عقلانیت ابزاری دارد که در مثبـتگرایـی و برنامـهریـزی خردگـرا مـورد نظـر اسـت. ارزش عقلانیـت در<br />پاسخگـویی و مسـئولیتپـذیری اسـت کـه درون آن نهفتـه اسـت. پـس بـرخلاف اسـتدلالهـای اخیـر<br />پسامدرنها، خردگرایی نه تنها با انتقادی بودن در تضـاد نیسـت، بلکـه در ذات آن اسـت. امـا عقلانیـت<br />میتواند اشکال متفاوتی به خود بگیرد. پس برنامهریزی نیز میتواند بر پارادایمهای متفاوت عقلی اسـتوار باشد و نظریه باید پاسخ دهد که چه نـوع عقلانیتـی در چـه نـوع شـرایط تصـمیم گیـری و بـرای کـدام<br />کارگزاران تصمیم گیرنده باید به کار گرفته شود؟ در این نوع نظریه پردازی انعطـافپ ـذیر البتـه عقلانیـت<br />ابزاری نیز جای خود را خواهد داشت.
برنامه ریزی خردگرا,سیستم بازخوردی,سیستم فراگیرنده,عقلانیـت ابـزاری,عقلانیـت ذاتی,عقلانیت ارتباطی,عقلانیت هماهنگ )یکپارچه ساز(,عقلانیت ارزشی
http://www.jss-isa.ir/article_23396.html
http://www.jss-isa.ir/article_23396_8857d72344ac5dd3b6fb50a3ee47a7fd.pdf