2024-03-29T06:08:17Z
http://www.jss-isa.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5064
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
اسلام بنیادگرا در تقابل با اسلام صوفیانه (تحلیل ریشههای جامعهشناختی رشد سلفیگری در کردستان)
یعقوب
احمدی
آزاد
نمکی
بهلحاظ تاریخی، نگرش نهادینهشدة دینی در کردستان، نوعی اسلام عرفانی و صوفیانه بودهاست که فرقههای گوناگونش، با وجود تفاوت در مناسک و نظام سلسلهمراتبیشان، جملگی، تمایزی بنیادین با انواع نگرشهای شریعتمدار و فقهمحور داشتهاند. از میان مکاتب گوناگون عرفانی، دو طریقت قادری و نقشبندی بیشترین پایگاه اجتماعی را در میان کردهای اهل سنت کسب کرده و حوزة نفوذ خود را در سرتاسر کردستان گستردهاند.
عوامل متعددی نظیر وقوع انقلاب اسلامی شیعی در ایران و برآمدن ایدئولوژی شیعی ازیکسو و انواع ایدئولوژیهای بنیادگرایانة سنی و شعلهورشدن رقابت میان آنان در ملل اسلامی، ازسوی دیگر، تأثیری بنیادین بر نگرشهای دینی همة جوامع مسلمان و نیز کردستان داشتهاست. تبدیلشدن این جریان پاناسلامی به خوانشی جدی و پرطرفدار در جهان اسلام و حمایتهای مالی، آموزشی و گاه لجستیکِ محافل و جریانهای قدرتمند عربی و اسلامی از باورمندان به این نحله در کردستان، بهمثابة عوامل اثرگذار، و نیز وجود عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کمککنندة داخلی، بهمثابة عوامل زمینهای، بستر مناسبی برای رشد و نضج آن در کردستان فراهم آوردهاست.
این پژوهش، بهشیوهای اسنادی و با تکیه بر منابع تاریخی، شواهد میدانی و رسانهای و آمارهای منتشرشدة بینالمللی، به بررسی شیوههای ورود و علل رشد و گسترش اسلام سلفی در میان کردهای اهل سنت ایران میپردازد. بهنظر میرسد، تغییرات سریعتر از آنچه تصور میشود، درحال رویدادن است و کردستان نیز همانند دیگر مناطق سنینشین خاورمیانه، از امواج بنیادگرایی شعلهور خاورمیانه در امان نباشد.
اسلام
سلفی
عرفان
تصوف
ادیان
کردستان
2016
06
21
4
35
http://www.jss-isa.ir/article_31587_892c222b1c8e0f47563d2210f25c23a3.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
مروری انتقادی بر اندیشههای اجتماعی در باب مرگ با توجه به وضعیت خاص ایران
زهره
بیاتریزی
رضا
تسلیمی طهرانی
مرگ در سالهای اخیر به موضوعی برجسته در جامعهشناسی ایران تبدیل شدهاست. عواملی مانند پیری جمعیت، تصادف، احتمال زلزله، اعدامهای خیابانی، آلودگی هوا و غیره مرگ و فرایندهای منتهی به آن را در کانون توجه عموم قرار دادهاست. با توجه به واقعیتهای ذکرشده، مقالۀ حاضر دو هدف دارد: هدف نخست، مروری انتقادی بر نظریات موجود در جامعهشناسی مرگ است؛ مخصوصاً در انطباق با اوضاع ایران و برای آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با مباحث نظری رایج در اینزمینه و هدف دوم، ارائۀ نظریۀ ترکیبی جدیدی است که شاید برای مطالعۀ مرگ در ایران مفید باشد. در اینجا، بهویژه نظریۀ معروف «انکار مرگ»، که در جامعهشناسی مرگ غالب است، هدف بررسی انتقادی قرار میگیرد تا دلایل محبوبیت آن مشخص شود، ضعفها و قوتهای آن نشان داده شود و جانشینی برای آن معرفی شود.
از دهۀ ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ میلادی نظریۀ انکار مرگ غالبترین نظریه درباب مرگ در جامعهشناسی و روانشناسی بود. در اینمیان، میتوان گفت نظریۀ ارنست، بکر[1] که در کتاب انکار مرگ (۱۹۷۳) بهچاپ رسید، از همه مشهورتر است. با گذشت بیش از ۴۰ سال از انتشار اینکتاب، جای آن است تا بپرسیم چه عواملی موجب تسلط درازمدت نظریات مربوط به انکار مرگ شدهاند و نظریات جایگزین پیشنهادشده چه محاسنی دارند؟ اینمقاله، با تمرکز بر نظریات اجتماعی، دو تبیین برای تسلط درازمدت نظریات انکار مرگ ارائه میدهد: ۱) میتوان گفت، بهتعبیر فوکو،[2] فرضیۀ انکار، خود، بهانهای است برای گفتمان ۲) یا میشود گفت نظریۀ انکار مرگ، هرچند ناقص است، بر حقیقتی انکارناپذیر مبتنی است که باعث ماندگاری و تسلط آن شدهاست. سؤال این است که اینحقیقت چیست و چگونه میتوان آن را حفظ کرد، و درعینحال، جایگزینی برای نظریۀ انکار پیدا کرد. در بخش نتیجهگیری، نظریهای ترکیبی ارائه خواهم داد که هم به شایستگیهای نظریۀ انکار مرگ توجه میکند، و هم بهمنظور ساخت مفهومی جدید و منعطف، از آن فراتر خواهد رفت.
انکار مرگ
تابوی مرگ
انزوای مرگ
پزشکیشدن مرگ
نظریات اجتماعی مربوط به مرگ
2016
06
21
36
56
http://www.jss-isa.ir/article_31589_5f7d2482f232759b9fb6dee5bfe04246.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
ترجمة متون علوماجتماعی: مشکلات و راهحلها
مصطفی
صداقت رستمی
علی
بیگدلی
در کشور ما، توجه کمی به ترجمة متون علمی، بهویژه متون علوماجتماعی شدهاست و اکثر محققان و دانشگاهیان ترجمهپژوه و زبانشناس ما توجه خود را به متون ادبی معطوف کردهاند.البته،باید گفت که نظریهپردازان ترجمه نیز زیاد به متون علمی نپرداختهاند و تمرکز اصلیشان متون ادبی بودهاست. ترجمة متون علمی مشکلات خاص خود را دارد و هرکسی قادر نیست که وارد عرصة ترجمة متون علمی، بهخصوص متون علوم اجتماعی، شود. با توجه به اینمسئله، هدف تحقیق حاضر این است که برای ترجمة متون علوم اجتماعی راهکارهایی برگرفته از آرای نظریهپردازان رشتة مطالعات ترجمه ونیز مترجمان فعال در زمینة علوم اجتماعی ارائه دهد. برای اینمنظور، به مواردی همچون تمایز میان متون ادبی و علمی و فرآیند معادلیابی در ترجمة متون علوم اجتماعی اشاره میکنیم و درخلال این موارد به مشکلات ترجمة این نوع متون میپردازیم. تحقیق پژوهش توصیفیـ تحلیلی استوامید است که این مقاله بتواند توجه ما را به ترجمة متون علمی بیشتر کند و برای دانشجویان رشتة علوم اجتماعی و افراد علاقهمند به ترجمة متون علوم اجتماعی و علمی مفید باشد.
متون علمی
متون علوم اجتماعی
ترجمه
مطالعات ترجمه
معادلیابی
2016
06
21
57
76
http://www.jss-isa.ir/article_31590_11b177b4a5ab36b88d8e04978ef011bd.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
نگرش به مرگ نمونهای منتخب از سالمندان شهرتهران
فاطمه
جواهری
مرجانه
یزدانی
در این نوشتار نگرش نمونه ای منتخب از سالمندان ساکن شهرتهران درمورد مرگ یکی از چالش برانگیزترین تجربیات انسان تحلیل شده است. نگرش به مرگ بر اساس ابعاد پنجگانه پذیرش طبیعی مرگ، خلاصی از مشکلات، آخرت گرایانه، اجتناب وترس از مرگ اندازه گیری شد. سپس نقش پایبندی دینی، اعتماد به پزشکی و حمایت اجتماعی بر نوع نگرش به مرگ بررسی شد. به این منظور 390 نفر از سالمندان تهرانی از سه بخش بالا (منطقه 3 و1 )، مرکز (منطقه 8 و5) و جنوب (منطقه 19و15) انتخاب شدند. یافتهها حاکی از آن است که هر سه متغیر پایبندی دینی، اعتماد به پزشکی و بهره مندی از حمایت اجتماعی با ابعاد مختلف نگرش به مرگ رابطه دارد. پایبندی دینی قوی پذیرش مرگ را تسهیل میکند و اعتماد به پزشکی، موجب اجتناب از مرگ و ترس از آن میشود. افرادی که از حمایت اجتماعی بهره مندتر هستند، از اندیشه مرگ بیشتر دوری میگزینند و کمتر آن را به عنوان راه نجات از مشکلات درنظر میگیرند. به این ترتیب میتوان گفت برخورداری از حمایت اجتماعی و اعتماد به کارایی علم پزشکی امید به بیشتر زنده ماندن یا تعلق به زندگی را افزایش میدهد.
مرگ
دینداری
اعتماد به پزشکی
شبکه اجتماعی
حمایت اجتماعی
2016
06
21
77
101
http://www.jss-isa.ir/article_31591_b4fc9b80b4e962627c2742c3af26c5a9.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
روایت دختران 45 سال به بالای شهر تهران از علل تجرد قطعی
ام البنین
چابکی
مطالعۀ حاضر پژوهشی کیفی با هدف شناسایی عوامل تجرد قطعی در دختران است. افزایش میزان تجرد در جامعۀ ما نشاندهندۀ نوعی ناهنجاری در نهاد ازدواج است. پیامدهای تجرد به ویژه برای زنان، ضرورت بررسی علل و عوامل بروز این پدیده را مورد تأکید قرار میدهد. اطلاعات، از طریق مصاحبۀ نیمه ساختار یافته گردآوری شد. جامعۀ مورد مطالعه را دختران 45 سال و به بالای شهر تهران که خودخواسته قصد ازدواج ندارند، تشکیل میدهند که از میان آنها 23 نفر به روش نمونهگیری هدفمند و با استفاده از تکنیک گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. برای تحلیل دادهها، از فن تحلیل موضوعی (تم) استفاده شد. پس از مرور و سازماندهی متن مصاحبهها، کدگذاری و شناسایی مفاهیم اولیه صورت گرفت. مفاهیم ذیل 9 مقوله جای داده شدند. این مقولات در قالب سه مقولۀ محوری: نگاه آرمانگرایانۀ دختران به ازدواج، تغییر نگاه نسبت به جایگاه دختران در خانواده و شرایط اجتماعی کاهش دهندۀ جاذبۀ ازدواج طبقهبندی شدند. با توجه به مقولات محوری، مقولۀ هسته "آرمانگرایی برآمده از ارزشهای فرامادی" شکل گرفت.
تجرد قطعی
دختران
ارزشهای مدرن
نظریۀ زمینه ای
2016
06
21
102
123
http://www.jss-isa.ir/article_31592_3f4d5170b5985678c98c14fca0210254.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
عوامل اجتماعی مرتبط با تغییر در نگرش و رفتار دانشجویان نسبت به مواد مخدر
سید حسین
سراج زاده
یونس
اکبری
ایرج
فیضی
این پژوهش در پی بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با تغییر رفتار و نگرش دانشجویان نسبت به مواد مخدر در دوره دانشجویی است. برای پی جویی این تغییر از طرح پیمایش طولی پس نگر استفاده شده است. جمعیت نمونه این تحقیق شامل 299 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه خوارزمی بوده است. نظریه های مورد استفاده در این پژوهش شامل نظریه پیوند اجتماعی، فرصت افتراقی، پیوند افتراقی، احساس آنومی و نظریه ناکامی (شکست عشقی و تحصیلی) است. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که بین متغیرهای مستقل و زمینهای (جنسیت، وضعیت تاهل، پایگاه اجتماعی و اقتصادی والدین، رشته تحصیلی در دانشگاه، فرصت افتراقی، التزام، پیوند افتراقی، مشغولیت به فعالیت های فوق برنامه، احساس آنومی، شکست تحصیلی، شکست عشقی) و متغیرهای وابسته (تغییر رفتار و نگرش نسبت به مواد) ارتباط معنیداری وجود دارد. با وجود این کیفیت رابطه این متغیرها با نگرش نسبت به مواد با کیفیت رابطه آنها با رفتار نسبت به مواد و همچنین سیگار متفاوت بود. به طور کلی میتوان گفت که شدت تغییر رفتار نسبت به مواد و سیگار بیش از تغییر نگرش بود و بیشترین رابطه بین متغیرهای التزام، مشغولیت و فرصت افتراقی و متغیرهای وابسته تغییر رفتار و نگرش نسبت به مواد بوده است.
تغییر رفتار
تغییر نگرش
مواد مخدر
دانشجویان
آنومی
پیوند افتراقی
2016
06
21
124
153
http://www.jss-isa.ir/article_31593_416e760b5163f46b936aca389ba403ae.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
تحلیل اجتماعی میزان آگاهی شهروندان از ابعاد مسئولیتهای شهروندی نسبت به امور شهری
محمود
شارع پور
مریم
شعبانی
گسترش چشمگیر سکونت در کلانشهرها در سالهای اخیر، مسائل و مشکلات خاصی را در زندگی شهری بهوجود آوردهاست. زندگی شهری الزامات و ویژگیهای مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها توجه به سطح دانش و آگاهی مردم دربارة مسئولیتهای شهروندیشان در شهرهاست که در ادبیات امروزی آن را آموزش شهروندی میگویند. روش تحقیق حاضر پیمایش است. جمعیت تحقیق را کلیة شهروندان شهر ساری با ضابطة سنی 18 سال و بالاتر تشکیل دادهاند که از میان آنها 437 نفر، با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای و تصادفی، بهمنزلة جمعیت نمونه، انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد میزان آگاهی شهروندان از ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مسئولیتها در سطح متوسط است. بیشترین آگاهی به بعد اجتماعی مربوط است و فقط تفاوت جنسیتی در بعد اقتصاد شهر معنادار است؛ بهعبارت روشنتر، آگاهی زنان بیشتر از مردان است. ارزیابی مؤلفههای ابعاد حاکی از آن است که بیشترین میزان آگاهی، در بعد اجتماعی، مربوط به لزوم کمک به پیشبرد اهداف شهر سالم، پویا و بانشاط؛ در بعد فرهنگی، درباب لزوم احترام به اقوام؛ در بعد اقتصادی، مربوط به لزوم پرداخت عوارض شهری؛ و در بعد سیاسی، مرتبط با لزوم چگونگی انتخاب مقامات شهری است.تطابقیافتههای حاصل از ابعاد آگاهی از مسئولیتها، برحسب متغیرهای زمینهای معنادار، بر پایینبودن سطح آگاهی جوانان و تفاوت معنادار آن با آگاهی والدین دلالت دارد.
آگاهی
مسئولیت
شهروندی
امور شهری
2016
06
21
154
182
http://www.jss-isa.ir/article_31594_e75b2d68999175b0cf15efd5f3a8afa4.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
واکاوی شاخصهای توسعه اجتماعی ایران (رویکردی بر برنامههای توسعه)
سمیرا
متقی
چندلایگی و چند وجهی بودن فرایند توسعه و نقش برنامه های کلان دولتها در راستای تحقق آن، یکی از ضرورتهای پرداخت به آن بهویژه در جوامع رو به توسعه است. توازن میان ابعاد کیفی و کمی توسعه، میتواند کارآمدی دولت در بخشهای مختلف جامعه را تبیین کند و در مقابل، برجستگی یکی از ابعاد، سبب به حاشیه رفتن ابعاد دیگر توسعه و پیدایش تبعیض در جامعه میشود. با توجه به امنیت شاخصهای توسعه، تحقیق حاضر با استفاده از شاخصهای توسعه اجتماعی و با رویکردی توصیفی - تحلیلی به بررسی وضعیت عرصه های عمومی و رسمی اجتماعی در ایران طی برنامه های اول تا پنجم توسعه و در دوره زمانی 1368 تا 1394 پرداخته است. تببین جامعه شناختی برنامه های اول تا پنجم توسعه نشان داد که دولت و نهادهای رسمی حاکمیتی نقش عمده و انحصاری در سیاستگذاری و اجرای برنامه های توسعه دارند. به رسمیت شناخته نشدن عرصه های عمومی سبب شده است تا برنامه های توسعه در ایران از انعکاس همه واقعیتها و لایه های چندگانه توسعه در کشور ناتوان باشد. شاخصهای شکلی و صورتگرایانه به دلیل نگرش مکانیکی و تحکمی به جامعه در برنامه های توسعه مورد بررسی، موفقیت نسبی داشته اما در انعکاس و مدیریت ابعاد ارگانیکی و تفاهمی ناتوان بوده است. در میان برنامه های توسعه، در برنامه اول و سوم بیش از دیگر برنامه ها بر شاخصهای غیرارگانیکی تأکید شده است.
توسعه اجتماعی
برنامههای توسعه
سیاستگذاری
دولت
عرصههای عمومی
2016
06
21
183
205
http://www.jss-isa.ir/article_31595_ca1af0d20e079cc2477489060d8face8.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
بررسی توزیع انواع منابع معرفت در میان مردم رشت با استفاده از نظریۀ ماکس شلر
مرتضی
مسرور
وحید
قاسمی
حسن
چاوشیان
حمید
عبادالهی
شلر به همزیستی سهنوع معرفت دینی و متافیزیکی و اثباتی در جامعه معتقد بود که هیچگاه اقدامی تجربی جهت تعیین سهم این متغیرها در فضای معرفتی جوامع صورت نگرفتهاست. پژوهش حاضر، با هدف دستیابی به سهم و وزن نسبی انواع معرفت در شهر رشت از دیدگاه شلر انجام شدهاست. در نخستینگام، معرفت متافیزیکی، بهدلیل سهم اندکی که نسبت به دیگر انواع معرفت داشته و نیز همپوشانی نسبیاش با معرفت دینی و نیز فقدان نوعی شکل اجتماعی، بهبیان شلری، کنار گذاشته شد. در بخش کیفی، برخی جنبههای حیات اجتماعی طی مصاحبههایی به دو نمایندۀ شناختهشده از دو نوع معرفت علمی و دینی، یعنی استادان دانشگاه و روحانیان، عرضه شد تا تفاوتهای دو گروه در نظامهای معنایی مربوط به این حوزهها مشخص شود. پس از 10 مصاحبه با روحانیان و 17 مصاحبه با استادان دانشگاه، اشباع نظری مطلوب در حوزههایی نظیر خانواده (ترجیح تعداد فرزندان، تقسیم کار جنسی و روابط جنسی)، دین (وجوه فردی دین و تکثرگرایی)، سیاست، اوقات فراغت، اخلاقیات و باور به علم و انسان حاصل شد. سپس، با انجام پیمایشی با نمونهای برابر با 394 نفر در سطح شهر، سهم هریک از انواع معرفتدر میان مردم مشخص شد. نتایج نشان داد که در ابعادی چون تکثرگرایی دینی، اخلاقیات و نگاه به علم، بیشتر پاسخگویان با استدلالهای روحانیان موافق بودهاند و در دیگر حوزهها غلبه با استدلالهای استادان دانشگاه بودهاست.
جامعهشناسی معرفت شلر
منابع معرفت
دین
علم
2016
06
21
206
231
http://www.jss-isa.ir/article_31596_8399b7123fa8f1a2340bfbf87e9de018.pdf
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2008-3653
1395
10
2-3
تأثیر سرمایة اجتماعی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان (مورد مطالعه: کارکنان سازمان مخابرات شهر تهران)
مرضیه
موسوی خامنه
افسانه
کمالی
ساره
عزیزی
تحقیق حاضر اثر سرمایة اجتماعی را به همراه سایر عوامل سازمانی مرتبط، بر عملکرد کارکنان مخابرات شهر تهران بررسی میکند. چارچوب تحقیق، بر نظریههای لینا و ونبورن (1999)، ناهاپیت و گوشال (1998) و شریف و همکاران (2006) در زمینة سرمایة اجتماعی سازمانی استوار است. در این نظریات، سرمایة اجتماعی شامل سه بعد رابطهای، ساختاری و شناختی در نظر گرفته میشود. عملکرد سازمانی نیز براساس ترکیبی از نظریة هرسی و گلداسمیت- (شامل مؤلفههای وضوح، توانایی، انگیزش، حمایت، اعتبار و محیط) - سنجیده شده است. این تحقیق از نوع کاربردی است و از روش پیمایش بهره گرفته و ابزار گردآوری اطلاعات آن پرسشنامه بودهاست. جامعة آماری این مطالعه مراکز مخابراتی شهر تهران بهمنزلة نوعی سازمان خدماتی است. دادههای استخراجشده از 200 پرسشنامه، مبنای آزمون فرضیههای تحقیق و الگوی مفهومی قرار گرفتهاست.
نتایج مطالعه گویای نقش مؤثر و معنیدار همۀ ابعاد سرمایة اجتماعی سازمانی در عملکرد کارکنان است ؛ هرچند بعد رابطهای (همکاری، اعتماد، تعهد و ....)و بعد شناختی (ارزشها، اهداف و زبان مشترک) بیش از بعد ساختاری (شبکۀ روابط و ویژگیهای آن) بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت و معناداری نشان میدهند. علاوه بر این، بهرغم همبستگی سایر عوامل سازمانی با عملکرد سازمانی کارکنان، در تحلیل چند متغیره و در کنار ابعاد سرمایۀ اجتماعی، اثر ضعیفتری داشتهاند یا حتی برخی معنادار نبودهاند.
سرمایة اجتماعی
سرمایة اجتماعی سازمانی
عوامل سازمانی
عملکرد سازمانی
2016
06
21
232
260
http://www.jss-isa.ir/article_31597_02726b7682a82e4ba38cfb29a00dab74.pdf