انجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Dual Consideration of the Pilgrim-Tourist
Based on Lived Experience of Three Generationsدوگانۀ زائر ـ سیاح در تجربۀ زیستۀ سه نسل: مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه شهیدبهشتی52621439FAسید سالار اجتهدنژاد کاشانیدانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه تربیت مدرسنسرینالسادات قوامیکارشناس ارشد مطالعات زنان دانشگاه تهرانJournal Article20160824The present essay studies the theoretical distinctions of two concepts: that of pilgrimage and that of tour in three aspects of social act, close approximation with different life style and two phenomena of pilgrim and tourist as two discursive identities. The essay makes distinction based on the experiences of three generations of Shahid Beheshti University’s staff. As such it builds a framework and makes efforts to demonstrate experiential distinctions among three generations on pilgrimage-tour. The technique of the depth interview was used to collect data for this study; therefore 15 persons of the university’s staff belonging to three generations were interviewed. The results show a marked reduction in third generation respondents’ tendency to pilgrimage in comparison with second and first generations. Also the respondents subjectively make a conceptual distinction between pilgrimage and tour of sacred places in abroad. This distinction is less frequently seen among pilgrimage and tour inside the country.مقالۀ حاضر به بررسی جامعهشناختی تمایزهای نظری میان دو مفهوم زیارت و سیاحت بهعنوان دو نوع کنش اجتماعی و دو مفهوم دارای قرابت با سبکهای متمایز زندگی میپردازد و دو پدیدۀ زائر و سیاح را بهعنوان دو هویت گفتمانی مورد مطالعه قرار میدهد و بر این اساس به جستجوی این تمایز در تجربیات سه نسل از کارمندان دانشگاه شهید بهشتی میپردازد و میکوشد تفاوتهای نسلی موجود در تجربۀ زیستۀ این سه نسل را درخصوص زیارت و سیاحت آشکار سازد. برای گردآوری اطلاعات در این پژوهش از تکنیک مصاحبۀ عمیق استفاده شده و به این منظور با 15 نفر از کارمندان سه نسل این دانشگاه مصاحبههایی انجام گرفته است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که کاهشی محسوس در گرایش نسل سوم پاسخگویان به مقولۀ زیارت در مقایسه با نسلهای اول و دوم حاصل شده است. همچنین در ذهنیتهای پاسخگویان تمایزی مفهومی میان سیاحت و زیارت اماکن مذهبی خارج از کشور وجود دارد. این تمایز میان سیاحت و سفرهای زیارتی داخل کشور کمتر به چشم میخورد.http://www.jss-isa.ir/article_21439_4a0155a5b7070f6b84be24a4f9840426.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Research Projects in the Area of Travel Satisfaction: A Meta Analysisفراتحلیل پژوهشهای انجامشده در حوزۀ رضایت از سفر274421440FAحسین اکبریاستادیار جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهدآرش قهرماندانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد. واحد بینالملل و عضو تماموقت گروه پژوهشی علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهدمحمد مظهریاستادیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی ـ اجتماعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، و عضو شورای پژوهشی گروه اقتصاد شهری جهاد دانشگاهی مشهدJournal Article20160824The degree of satisfaction is of interest to the travel agencies as well as the travelers, as far as travel services are concerned. Preparing a successful trip requires that a given agency or person spends money and conducts careful planning. Thus to the service providers it is important to know what kind of output these efforts bring about for the users. Here, in order to investigate travel satisfaction, Meta-analysis was used. Meta-analysis, as a method, can measure the subject especially when the cases (research projects) are numerous. In this analysis, 70 research Projects (out of which 16 cases were finally chosen) were studied. The utilized statistics are standard means and weight means. In sociology of consumption, accepting a tourist as a customer – who pays money for touristic services – is a framework. The overall results indicated that satisfaction concerning health and food issues stand at the lowest and satisfaction concerning the co-travelers stands at the highest level.یکی از مهمترین مسائلی که هر نهاد متولی پذیرش گردشگر یا زائر با آن مواجه است، شناسایی میزان رضایت گردشگران از خدمات ارائهشده است. نظر به آنکه نهادهای شهری همواره میکوشند برای گردشگران در مقاطع مختلف سال امکان حضور با اهداف سیاحتی و زیارتی را پدید آورند و اینکه فراهم کردن زمینههای مذکور هزینههای زیادی به دنبال دارد، مناسب است نهادهای مورد اشاره از برونداد این سفرها و کارایی برنامههای اجراشده در جلب رضایت بهرهبرداران مطلع باشند. لذا مقالۀ حاضر در چهارچوب فراتحلیل و با استفاده از آمارههای میانگین استاندارد و میانگین وزنی استاندارد شده و با مطالعۀ منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و بررسی اولیة نتایج بیش از 70 پروژۀ تحقیقاتی و گزینش 16 مورد از آنها، به بررسی و تحلیل جامعهشناختی میزان رضایت گردشگران ـ به تفکیک ابعاد ـ در شهر مشهد و نوسانات آن در سالهای اخیر پرداخته است. یکی از چهارچوبهای نظری در حوزۀ جامعهشناسی مصرف، درنظرگرفتن گردشگر درمقام «مشتری» است که خدمات گردشگری را از سازمان ارائهدهنده و شهر میزبان خریداری میکند. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که در بین ابعاد مختلف، رضایت از سفر، وضعیت بهداشت و تغذیه در پایینترین سطح و رضایت از همسفران در بالاترین سطح قرار داشته است.
http://www.jss-isa.ir/article_21440_2b518f87bf27e1d06574ba3c429c4ca1.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Cultural Needs of Foreign Pilgrims of Imam Reza’s Holy Shrine:
Case of Urdu, Arabic, Azerbaijani and English-Speaking Pilgrimsنیازهای فرهنگی زائران خارجی امام رضا (ع) مورد مطالعه: زائران اردو، عرب، آذری و انگلیسیزبان456221441FAمجید حیدری چرودهدانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه در دانشگاه فردوسی مشهدحمیدرضا همت آبادیکارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعیمحمد اکبری فریمانیکارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعیJournal Article20160824This paper describes and analyzes cultural needs of foreign pilgrims of Imam Reza’s holy shrine in the city of Mashhad. We conducted a survey to measure cultural needs in 5 dimensions including emotion, belief, ritual, knowledge and consequence. A total of 1427 pilgrims (Azerbaijani, English, Urdu, and Arabic-speaking) were questioned for the survey. Results showed that knowledge need is at the top of the hierarchy of cultural needs and the second level is consequential need. But the emotional, religious and ritualistic needs are located in lower levels. The difference between the degrees of five needs is statistically significant. In addition there are significant differences between four groups of foreign pilgrims in the intensity of cultural needs.مقالۀ حاضر به منظور توصیف و تحلیل نیازهای فرهنگی زائران خارجی حرم رضوی در شهر مشهد انجام شده است. برای این هدف، نیازهای فرهنگی حیطۀ زیارت در پنج بعد عاطفی، اعتقادی، مناسکی، دانشی و پیامدی شناسایی شده و به روش پیمایشی در نمونۀ 1427 نفری از زائران آذریزبان، اردوزبان، انگلیسیزبان و عربزبان اجرا شده است. نتایج نشان داد که نیازهای دانشی در صدر سلسلهمراتب نیازهای زائران خارجی قرار داشته و پس از آن نیازهای پیامدی در مرتبۀ دوم قرار دارد. سه نیاز عاطفی، اعتقادی و مناسکی در حد بسیار پایینی قرار دارند. مقایسۀ نیازهای پنجگانه نشان داد که تفاوت بین سطوح آنها بهلحاظ آماری معنادار است و علاوه بر آن بین چهار گروه مورد بررسی از زائران خارجی نیز تفاوت معناداری از لحاظ شدت نیازهای فرهنگی مشاهده میشود. http://www.jss-isa.ir/article_21441_66336bf9a85d2e57f2ade93ef1608324.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Development Strategies for Leisure Time of Pilgrims
Case of Mashhad Cityراهبردهای توسعه اوقات فراغت زائران درمشهد638621442FAمحمد قاسمی خوزانیاستادیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهدسلمان حیاتیدانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهدمهدی کاظمی بینیازدانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهدمحسن حجازی جوشقانیدانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20160824The way to pass leisure time as a social phenomenon in the metropolitan city of Mashhad, the holy tomb of Imam Reza (AS) regarding its international sanctity and significance is among the issues that requires a specific attitude for strategy formulation and planning. This study aims to prioritize development strategies of passing leisure time in the Mashhad metropolitan city. The research method is both descriptive and analytical with a deductive nature derived from a systemic attitude. Data collection method is documentary-library and survey which 50 questionnaires (experts) have been used with Delphi method. The tool used in this study is that of SWOT technique. It has been figured out in this study that regarding the leisure time in the Mashhad metropolitan city, the overriding issue is strengths and weaknesses. The results obtained in this study indicate that Mashhad metropolitan city has been positioned on an aggressive basis which shows that Mashhad metropolitan city should use its own strengths and weaknesses to eliminate weaknesses and threats. Also, the strategy for improving infrastructure performance of current passing leisure time and creating physical and spiritual atmosphere appropriate for pilgrimage culture has been assigned the first priority among the aggressive strategies.چگونگی گذران اوقات فراغت بهعنوان پدیدهای اجتماعی در کلانشهر مشهد، با توجه به قداست و اهمیت بینالمللی این شهر، از جمله مسائلی است که نگاه ویژهای را برای تدوین راهبرد و برنامهریزی در این زمینه میطلبد. هدف این پژوهش به طور کلی اولویتبندی راهبردهای توسعه اوقات فراغت زائران در کلانشهر مشهد است. روش پژوهش توصیفی/ تحلیلی با ماهیتی قیاسی، برگرفته از نگرش سیستمی است و روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای/ اسنادی و پیمایشی بوده که از 50 پرسشنامه محقق ساخته به روش دلفی استفاده شده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش تکنیک سوات<strong><strong>[1]</strong></strong> است. در این پژوهش مشخص شد که در کلانشهر مشهد در زمینۀ اوقات فراغت، وزن اصلی با قوتها و فرصتهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که کلانشهر مشهد در موقعیت تهاجمی قرار گرفته و این واقعیت بیانگر آن است که کلانشهر مشهد باید از قوتها و فرصتهای خود برای رفع ضعفها و تهدیدها استفاده کند. همچنین راهبرد ارتقای عملکرد زیرساختهای گذران اوقات فراغت موجود و خلق فضای کالبدی و معنوی متناسب با فرهنگ زیارت اولویت اول را در بین راهبردهای تهاجمی به خود اختصاص داده است.
<br clear="all" />
[1]. SWOThttp://www.jss-isa.ir/article_21442_15bb0d998851bb177a5982347cfb234e.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Spatial Text of Imam Reza Pilgrimageمتن فضایی زیارت امام رضا (ع)8710821443FAمهدی سقاییدکتری در رشتۀ جغرافیا، پژوهشگر مستقل در مطالعات گردشگریفرامرز نودهیدانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهدزهره جوانبخت قهفرخیدانشجوی کارشناسی ارشد برنامهریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهدسید محمدباقر طباطباییکارشناس ارشد معماری و پژوهشگر مطالعات معماریJournal Article20160824Pilgrimage is a social concept which has an association with sacred places
and has long been of interest in different communities. Imam Reza's Holy
Shrine is a sacred place which attracts millions of pilgrims every year. Due
to the fact that there is a direct relationship and interaction between Mashhad
pilgrims and inhabitants in this city, a spatial text of pilgrimage has been
produced as a result of the pilgrimages in the destination. In the present
article, spatial text of Imam Reza pilgrimage has been assessed on the basis
of some dialecticians’ theories such as Henri Lefebvre’s. The ways that this
spatial text can be produced, analyzed and characterized have been also
evaluated; therefore, this study can be considered as a theoretical and
analytical research of Imam Reza’s spatial text on a conceptual framework in
accordance with Lefebvre’s model in which the existing binary oppositions
and typology have been appraised. Based on these evaluations, some
suggestions have been proposed apropos of Imam Reza’s spatial text and the
obtained findings indicate that the spatial text of Imam Reza pilgrimage is a
cultural text whose elements will provide religious awareness and
recognition for both pilgrims and inhabitants. So, the effect of each element
should be methodically assessed and prioritized when making decision about
macro and micro elements of spatial text of Imam Reza pilgrimage.زیارت بهعنوان یک فرآیند اجتماعی دیرپا که در بطن جوامع انسانی ریشه دارد، با مکان مقدس که مقصد سفرهای زیارتی است در ارتباط قرار دارد. حرم مطهر امام رضا (ع) از جمله مکانهای مقدسی است که هرساله میلیونها زائر برای زیارت به این مکان سفر میکنند. در مقصد این سفرهای زیارتی و با توجه به کنش مستقیم مابین زائران و مجاوران امام رضا (ع) در محدودۀ شهر و در شعاع مشخص متنی فضایی حاصل از زیارت تولید میشود. این مقاله با تأسی به نظر دیالکتیسینها، بخصوص نظر هنری لوفور دربارۀ تولید فضا، به شناخت و مطالعۀ تولید متن فضایی زیارت امام رضا (ع) پرداخته و چگونگی تولید، خوانش، مختصات و ویژگیهای این متن فضایی را مورد بررسی قرار میدهد. در نتیجۀ این تحقیق نظری و تحلیلی، متن فضایی زیارت امام رضا (ع) در چارچوب مدلی مفهومی در تطبیق با مدل لوفور توضیح داده شده و تقابلهای دودویی و گونهشناسی موجود در متن فضایی زیارت مورد ارزیابی قرار میگیرد. بر مبنای این بررسیها پیشیابیهای مرتبط با متن فضایی زیارت ارائه و این نتیجه حاصل شده است که متن فضایی زیارت امام رضا (ع) متنی فرهنگی است که تمامی عناصر آن در خدمت معرفتافزایی و تعمیق آگاهانۀ زائران و مجاوران از زیارت و متن زیارت است. بنابراین، لازم است در هنگام تصمیمگیری برای هر عنصر کلان یا خرد متن فضایی زیارت امام رضا (ع)، میزان تأثیر آن در موارد فوق سنجیده شود و این سنجش مورد ارزیابی و اولویتگذاری قرارگیرد.
http://www.jss-isa.ir/article_21443_bf3503517bda43decba116db6b099e35.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Mashhad People’s Reasons for Not Going on a Pilgrimage to Atabat
Aliaatدلایل سفر نکردن برخی از مردم مشهد به عتبات عالیات10913021444FAغلامرضا صدیق اورعیمربی جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20160824Pilgrimage to shrines of the holy Imams is considered sacred by the Iranians. This leads millions to go on a pilgrimage annually to holy cities. Such journeys have recently become the subject of many research projects. Yet no researcher has conducted an investigation about “not going on a pilgrimage”. The main question of this research is “Why some of Mashhadies don’t go on pilgrimage to Atabat?” Here using Grounded Theory, I try to answer the question. Findings show that those who don’t travel to Atabat 1) encounter a barrier or 2) have no motive for it. Core category is first “lacking resources” and “no patience”: Lack of money, time, and companion; and intolerant of long way and great distance, jam of plans, undesirable lodging, food services, insecurity and the like. Core category of second is alternatively enjoyable activities and disaffection (inappetence), which consists mainly of recreational motive of journey, no preference to allocate money, to suffice to pilgrimage of Imam Ali Ridha, having no fervor for Imam Hussein ibn Ali pilgrimage, to see same of pilgrimage from far away and go on pilgrimage. This article proposes Research on this subject-matter about Mashhad and other holy cities in Iran.زیارت معصومین (علیهمالسلام) در باور مذهبی ایرانیان جایگاه برجستهای دارد و در پژوهشهای انجامگرفته حضور میلیونها زائر در مشهد دیده شده است. اما اغلب تحقیقات دربارۀ اقدام به سفر زیارتی است. این نوشتار به بررسی «نرفتن به سفر زیارتی» پرداخته است، با این سؤال محوری که چرا عدهای از مردم مشهد به کربلا سفر نمیکنند. روش مورد استفاده «رویش نظریه» است. یافتۀ بررسی این است که آنانکه برای زیارت به عراق نمیروند، یا با مانعی مواجهند یا انگیزهای برای آن ندارند. موانع در یک مقولة مرکزی «ناداری وبیتحملی» خلاصه میشود. موانعی که از جنس «ناداری» هستند، نداشتن زمان، پول و همسفرِ همدل است و موانعی که از جنس «بیتحملی»هستند، راهِ دورِ سفر، فشردگیِ برنامه، تمیزنبودنِ اماکن اقامتی، تغذیهای و ناامنی است. فقدان انگیزه نیز در مقولۀ مرکزی «دلمشغولیهای دیگر و بیاشتیاقی» خلاصه میشود که زیرمجموعۀ آن غلبۀ انگیزۀ سیاحت، عدم اولویت تخصیص بودجه، اکتفا به زیارت حضرت رضا، یکسانانگاریِ زیارت از راه دور و نزدیک و نداشتنِ شوقِ زیارت امامحسین (ع) است. پیشنهاد پژوهشی مقاله بررسی این موضوع و نیز «سفرنکردن به مشهد» در سایر مناطق ایران است.http://www.jss-isa.ir/article_21444_05325b33ff4431b75d3f45f449ee9467.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Socio-Cultural Dimensions of a Sustainable Pilgrimage City
Case of Mashhadمؤلفههای اجتماعی - فرهنگی شهر زیارتی پایدار مورد مطالعه: شهر مشهد13115621445FAمژگان عظیمی هاشمیاستادیار پژوهش گروه پژوهشی علوم اجتماعی پژوهشکدۀ گردشگری جهاد دانشگاهیسعید شریعتی مزینانیمربی پژوهش گروه پژوهشی علوم اجتماعی پژوهشکدۀ گردشگری جهاد دانشگاهیفائزه اعظم کاریپژوهشگر گروه پژوهشی علوم اجتماعی پژوهشکدۀ گردشگری جهاد دانشگاهیJournal Article20160824Mashhad is the most important pilgrimage hub and religious travel destination in Iran and enjoys a privileged position in Shiite world. Considering the s status of spiritual travels in the world of tourism, the destination characteristics can play a significant role in deepening pilgrimage rituals and providing an appropriate condition for pilgrims' spiritual experience. This article analyzes socio-cultural dimensions of the pilgrimage city of Mashhad with the premise that it is a requirement for the host society to provide both software and hardware prerequisites for improving pilgrims experience. In the first step 8 factors and 42 indexes were identified and modified using affirmative factor analysis technique. The indexes were ranked in the process of fuzzy hierarchical comparison and each element and its indexes weight in sustainable religious tourism in Mashhad were determined. The findings showed that security and safety in the destination and the host community training have the most important factors.شهر مشهد مهمترین قطب زیارتی و کانون عمدۀ گردشگری مذهبی و زیارت در ایران است و بهویژه نزد شیعیان جهان نیز موقعیت ممتازی دارد و فضای کنش زیارتی سالانه میلیونها زائر است. با عنایت به جایگاه سفرهای دینی و معنوی در گردشگری جهانی، کیفیت و شرایط مقاصد زیارتی میتواند نقش مهمی در تعمیق و بهبود کیفیت کنش زیارت داشته باشد و شرایط مناسبی برای تجربۀ معنوی زائر فراهم آورد. این نوشتار با عنایت به وجوه متعدد مقصد زیارتی، ابعاد فرهنگی و اجتماعی پایداری شهر زیارتی را واکاویده است.
رویکرد این مطالعه آن است که جامعۀ میزبان یا مجاوران، هم در بعد سختافزاری و هم در بعد نرمافزاری، لازم است جهت ارتقای کنش زیارتی زائران و گردشگران مذهبی تمهیداتی بیندیشند. هشت مؤلّفه و چهلودو شاخص در ذیل ابعاد اجتماعی، فرهنگی و گردشگری مذهبی پایدار استنباط شد و در فرآیند تحلیل عاملی تأییدی به حک و اصلاح رسید. شاخصهای مذکور در فرآیند مقایسۀ سلسلهمراتبی بهشیوۀ فازی رتبهبندی شد و وزن تأثیر بعد اجتماعی – فرهنگی مؤلفهها و شاخصهای آن در تقویت پایداری زیارت تعیین گردید. نتایج پیمایش سلسلهمراتبی نشان داد که از بین هشت مؤلّفۀ تأییدشده در نمایۀ شاخصهای اجتماعی - فرهنگی شهر زیارتی مطلوب که شامل امنیت، ایمنی، آموزش، فرهنگ میزبانی، هویت دینی، فضاهای مذهبی، فضاهای فرهنگی و تفریحی و سرمایۀ فرهنگی در شهر مشهد است، سه مؤلّفۀ امنیت شهری، ایمنی و آموزش به قدری اولویت دارند که سایر مؤلفهها را موقتاً بیتأثیر میکنند. http://www.jss-isa.ir/article_21445_28d16c239063763f141516b4c9f4db91.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901The Iranian Pilgrims' Length of Stay in Mashhad
A Sociological Analysisتحلیل جامعهشناختی مدت اقامت زائران ایرانی در شهر مشهد15717921446FAسیمین فروغزادهعضو هیئت علمی پژوهشکدۀ گردشگری جهاد دانشگاهی مشهدسعید شریعتی مزینانیعضو هیئت علمی پژوهشکدۀ گردشگری جهاد دانشگاهی مشهدمجید دانایی سیجدانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهد و عضو نیمه وقت گروه پژوهشی علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهدJournal Article20160824This article presents a description and sociological analysis of the Iranian pilgrims' length of stay in Mashhad utilizing action and structural theories. It shows how situational and mental factors influence the independent variable both directly and indirectly. The data in need were acquired using the questionnaire administered with a sample of 1600 pilgrims chosen via cluster sampling method. The findings indicated that pilgrims' average length of stay in Mashhad was 5.5 days in summer, autumn and winter and 6 days in spring. In order to identify the influential factors of pilgrims stay duration, regression analysis was employed. It was found that: firstly, the longer the distance between Mashhad and the pilgrims' place of residence, the more acquainted are pilgrims with Mashhad and that the more often they have visited Mashhad, the longer they will stay in Mashhad. Moreover, village dwelling pilgrims stay in Mashhad more than those who live in cities and towns. Also the pilgrims who prefer to pay little for accommodation will stay longer than the others. Finally, two variables of family monthly income and total fellow travelers affect the stay duration negatively.مقالۀ حاضر با استفاده از نظریات کنشگرا و ساختگرا به توصیف و تحلیل جامعهشناختی مـدت اقامت زائران ایرانی در مشهد میپردازد و نشان میدهد که عوامل موقعیتی- ساختاری از یک سو و متغیرهای ذهنی- ادراکی از سوی دیگر، ماندگاری زائران را مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار میدهند. اطلاعات مورد نیاز بهوسیلۀ پرسشنامه از 1600 زائر ایرانی در شهر مشهد، که به روش خوشهای انتخاب شده بودند، به دست آمد و مشخص شد که مدت اقامت زائران به طور متوسط در فصول تابستان، پاییز و زمستان 5/5 روز و در فصل بهار 6 روز بوده است.
برای شناخت عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری زائران از تحلیل رگرسیون استفاده و معلوم شد که اولاً هراندازه فاصلۀ شهر محل سکونت زائر تا مشهد بیشتر باشد، ثانیاً هرچه زائر با شهر مشهد آشناتر باشد و ثالثاً هراندازه دفعات سفرهای پیشین زائر به مشهد بیشتر باشد، مدت اقامت زائر در مشهد طولانیتر است. همچنین زائران روستانشین در مقایسه با شهرنشینها و کسانی که قبل از سفر ترجیح می-دادهاند بابت اسکان روزانه در مشهد هزینۀ کمتری بپردازند، مدت بیشتری در مشهد میمانند. علاوه بر این، دو متغیر درآمد ماهیانۀ خانواده و تعداد همسفران، در عین حال که هزینههای اقامت روزانه را افزایش میدهد، باعث کاهش ماندگاری میشود.
http://www.jss-isa.ir/article_21446_266803922c633872edb435a641262815.pdfانجمن جامعهشناسی ایرانمجله مطالعات اجتماعی ایران2008-365363-420130901Empirical Phenomenology of Pilgrimage to Imam Reza’s Shrine in
Mashhadپدیدارشناسی تجربی زیارت امامرضا (ع)18019821447FAعلی یوسفیدانشیار جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهدغلامرضا صدیق اورعیمربی جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهدعلیرضا کهنسالاستادیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهدفهیمه مکریزادهکارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی با علائق جامعه شناسی دینJournal Article20160824Pilgrimage is an intended travel to a shrine or a holy place. This religious phenomenon is two-dimensional: subjective and objective. The objective dimension of pilgrimage includes institutionalization and plausibility of pilgrimage. Institutionalization of pilgrimage is a result of repeated pilgrimage with observing specific rituals and ordinances. Plausibility of pilgrimage, however, is mostly concerned with religious narrations (Ahadith) about the rewards of pilgrimage, internalized through learning and education. The subjective dimension of pilgrimage involves pilgrim's awareness of the superiority of the holy person and humbleness before him. A phenomenological analysis of pilgrimage experiences of 6 female participants in Mashhad shows the following: first, the cluster of holiness, belief in intercession, rituals, infatuation, humbleness, supplication, prayer and tranquility is hidden in the pilgrimage's experience, implicating categories of superiority, ritual and supplication through resorting to a holy person. Secondly, the three categories of superiority, ritual and supplication through resorting to a holy person are shared by all pilgrims, indicating the inter subjectivity or social dimension of pilgrimage. However, the uniqueness of pilgrimage is mostly an outcome of the pilgrim's awareness of superiority, his/her supplication and observing the rituals.زیارت دیدار خودخواستة اماکن مقدس است که ابعاد عینی و ذهنی دارد؛ بعد عینی زیارت متضمن نهادمندی و توجیهمندی است. در حالی که نهادمندی زیارت حاصل انجام مکرر عمل زیارت در چارچوب آداب و احکام معین مذهبی است، توجیهمندی زیارت عمدتاً شامل مجموعۀ احادیث و روایاتی است که در فضیلت و ثواب زیارت نقل شده و از طریق فرآیندهای پرورش و یادگیری اجتماعی زیارت را توجیهپذیر میکند. بعد ذهنی زیارت متضمن درونیسازی معنای زیارت است که به آگاهی زائر از خارقالعاده بودن زیارتشونده و خضوع در برابر او میانجامد.
تحلیل پدیدارشناختی تجارب زیارتی شش زائر در مشهد که به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند نشان داد که اولاً مناسک زیارت، عقیده به تقدس، عقیده به شفاعت، دلدادگی، خضوع، توسلجویی، مناجات و آرامش از موضوعات مرکزی معنای زیارت است که برحسب اشتراک معنا به سه مقولۀ کلیتر شامل آدابمندی زیارت، عقیده به خارقالعادگی زیارتشونده و جذبه قابل تقسیم است. ثانیاً هرسه مقولۀ معنایی مذکور در همۀ تجارب زیارتی مشارکتکنندگان وجود دارد و این اشتراک نشان دهنده پدیدار اجتماعی زیارت است. در مقابل، وجه تفریدی زیارت عمدتاً مربوط به میزان رعایت آداب زیارت، ادراک خارقالعادگی زیارتشونده و میزان جذبه و پیوستگی به اوست.
http://www.jss-isa.ir/article_21447_ccb4029ce08ca0cc9ccfad2f4a79e54c.pdf