نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

تعیین میزان مجازات حبس بین سه تا 10 سال برای قاتل عمدی در فرضی که پرونده به قصاص منتهی نگردد، بایستی با هدف متناسب کردن مجازات با شدت عمل ارتکابی و نیز با شخصیت و سوابق فردی محکوم، صورت گیرد. در این تحقیق، با استفاده از نظریۀ ساختار اجتماعی پرونده‌های قضایی به منزلة پشتوانة نظری، رابطة میان نوع آلت قتاله، تعداد ضربات، نوع رفتار با جسد، آزار جنسی مقتول، سبق تصمیم، نزاع دسته جمعی در حین قتل، تابعیت قاتل، اعتیاد قاتل، نحوۀ دسترسی به قاتل، جنسیت، متأهل یا مجرد بودن، مصرف یا عدم مصرف مشروبات الکلی توسط قاتل، جنسیت و تابعیت مقتول و زمان اعلام رضایت اولیای دم تحت بررسی قرار گرفت. روشی که در تحقیق حاضر به کار رفته پیمایش است و از تکنیک مشاهده و مطالعۀ پرونده‌ها برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جمعیت تحقیق، پرونده‌های قتل عمد مطرح شده در دادسرای جنایی استان تهران از سال 1380 می‌باشد که تا قبل از خرداد 1396 مختومه گردیده است. 60 پرونده از میان آنها به مثابه نمونه انتخاب شدند که در 49 پرونده میزان حبس تعیین‌شده در پرونده درج گردیده بود. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های پیرسون[1]، مقایسۀ میانگین دو گروه مستقل  T-Test و تحلیل واریانس یک طرفه[2] استفاده شد. مطابق با یافته‌های تحقیق، تفاوت معناداری در میانگین حبس تعزیری در گروه‌های مختلف متغیرهای مستقل به دست نیامد. در حالی که میان زمان اعلام رضایت اولیای دم، با میزان حبس، ارتباط معناداری وجود داشته است.
 




کلیدواژه‌ها

آماده، غلامحسین (1389) اختیارات قضایی در تعیین مجازات: مطالعۀ تطبیقی حقوق ایران، مصر و انگلستان، تهران: نشر دادگستر.
استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت (1398) مبانی پژوهش کیفی، ترجمه ابراهیم افشار، نشر نی.
الهام، غلامحسین؛ کریمی، مهدی (1394) «تأثیر عوامل فراقانونی و قانونی خاص بر تفاوت آرا در تعیین مجازات قضایی در جرایم مشابه»، مجلۀ مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورۀ  2، شمارۀ  4-5 : 212- 193.
امینی، محبوبه (1397) «تأملی بر نظریۀ «هندسۀ اجتماعی پرونده‌های قضایی» یا نظریۀ «جامعه‌شناسی حقوقی ناب، پروفسور دونالد بلک»، دانشنامۀ پژوهش پژوهشکدۀ باقر العلوم.
باهری، محمد (1394) نگرشی بر حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات مجد.
توجهی، عبدالعلی؛ ابراهیم‌وند، حسام (1396) «کیفرگذاری و کیفردهی در حوزۀ سلب آزادی در حقوق ایران و انگلستان»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارۀ 77 و 78: 90-41.
دلاور، علی (1378) احتمالات و  آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی، انتشارات رشد، چاپ هشتم.
رحمدل، منصور (1394) تناسب جرم و مجازات، انتشارات سمت، چاپ سوم.
ساروخانی، باقر (1387) روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد دوم: بینش‌ها و فنون، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات علوم فرهنگی تهران.
ساعی ارسی، ایرج (1395) مهارت‌های نوشتاری پژوهش در علوم اجتماعی، انتشارات بهمن برنا، چاپ پنجم.
شهبازیان، حسین (1396) «بررسی جایگاه قاضی اجرای احکام کیفری در ایران و فرانسه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق.
صبوری‌پور، مهدی (1397) «نظام‌مندسازی کیفرگزینی تعزیری در حقوق ایران»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، شمارۀ 1: 143-123.
صفاری، علی (۱392). کیفرشناسی، تهران: انتشارات جنگل.
فرجیها، محمد؛ امینی، محبوبه (1395) «تأثیر رابطۀ مرتکب و بزه‌دیده بر گذشت و سازش در پرونده‌های ضرب و جرح»، نشریۀ حقوق جزا و سیاست جنایی، شمارۀ 3: 96-75
کرس‌ول، جان دبلیو (1398) طرح پژوهش: رویکردهای کمّی، کیفی و ترکیبی، ترجمۀ علیرضا کیامنش و مریم دانای طوس، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی.
محسنی، فرید؛ رحیمیان، رضا (1398) «از کیفرگذاری تقنینی تا کیفرگزینی قضایی: مدل‌ها و معیارها (با تأکید بر رویۀ قضایی ایران)»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 107: 78- 57 .
منصورآبادی، عباس؛ یاوری، جواد؛ شیدائیان، مهدی؛ رحیمی‌نژاد عباس (1396) «الگوهای تصمیم‌گیری قضایی در آمریکا و ایران»، مجلۀ پژوهش حقوق کیفری، شمارۀ 18: 164-143.
مهرا، نسرین؛ قورچی‌بیگی، مجید؛ مؤذن، عباس (1396) «تحلیل تطبیقی الگوهای کیفردهی در نظام کیفری ایران و انگلستان»، مجلۀ پژوهش حقوق کیفری، شمارۀ 20: 140-105.