نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

2 استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه یزد

3 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

چکیده

پول در جهان امروز در نقش میانجیِ کنش‌گران، تسهیل‍گر مبادلات، و همچون شیء بیرونی و عینی، تجلی یافته و هر روز در حال گسترش است. نگرش افراد نسبت به پول با رفتار آنها در مورد اموری که وابسته به پول است، مرتبط می‌باشد. نگرش افراد به پول بستگی به عوامل مختلفی همچون تجارب کودکی افراد، تعلیم و تربیت، موقعیت مالی و اجتماعی، و نظام باورها و اعتقادات آنها دارد. نگرش­ها نسبت به پول می­تواند به عنوان «چارچوب مرجع» برای بررسی زندگی روزانۀ افراد استفاده شود. هدف پژوهش، بررسی نگرش به پول شهروندان شهر یزد و عوامل اجتماعی مرتبط با آن است. این پژوهش به شیوۀ پیمایشی و با  استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام شده است. نمونۀ مورد مطالعه شامل 384 نفر از ساکنین شهر یزد است.
بر اساس یافته­های پژوهش، اکثریت پاسخگویان نگرش میانه­ای نسبت به پول داشتند، اما درصد نگرش منفی (2.3 درصد) مردم یزد نسبت به پول از درصد نگرش مثبت (15.1 درصد) کمتر بود. طبق آزمون همبستگی، متغیرهای دینداری و دنیاگرایی و درآمد، رابطۀ مستقیمی با نگرش به پول داشتند، در حالی که سن و تحصیلات و امید به آینده به طور غیرمستقیم بر نگرش به پول تأثیر می­گذارند. مردان مجرد شاغل بیشترین نگرش مثبت و زنان مجرد شاغل منفی‌ترین نگرش را نسبت به پول داشتند. با کاهش دینداری (0.437-) و افزایش درآمد (0.18) و دنیاگرایی (0.287) نگرش مثبت به پول افزایش می­یابد. بر اساس مدل رگرسیونی، دینداری و امید به آینده در مجموع 28 درصد تغییرات نگرش به پول را تبیین می­کنند. نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند در سیاست‌گذاری اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. 
 
 

کلیدواژه‌ها

افشانی، سیدعلیرضا؛ جعفری، زینب (1395) «رابطۀ دینداری و امید به آینده در بین دانشجویان دانشگاه یزد»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ششم، شمارۀ دوم، پیاپی 19، 191-210.
اکبری، الله‌رضا، فتحی‌آشتیانی؛ علی (1388) «ساخت مقیاس سنجش ‌دنیاگرایی (مسد) بر اساس متون دینی»، نشریۀ روانشناسی و دین، سال دوم، شمارۀ چهارم، 71 ـ 100.
ایلمونن، کای (1393) تئوری‌های مبتنی بر جامعه‌شناسی مصرف، ترجمه کامبیز حیدر زاده و افشین رهنما قره خان بیگلو، تهران، حکیم باشی.
آذربایجانی، مسعود (1385) مقیاس سنجش دینداری: تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بَبی، ارل (1381) روش­های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول، ترجمۀ رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت.
بحرینی‌زاد، منیژه؛ مقدم جزه، محبوبه (1394) «تأثیر مادی‌گرایی مصرف‌کننده بر خرید وسواسی، خرید ناگهانی و استفادۀ نادرست از کارت اعتباری»، راهبردهای بازرگانی (دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی دانشگاه شاهد)، سال 23، دورۀ جدید، شمارۀ 7، 1-12.
برند، محبوبه؛ ایمانیان، مسعود (1396) «تأثیر رضایت از زندگی و ارزیابی فایده بر نگرش به پول در بین دانشجویان»،  نشریۀ اصول بهداشت روانی (دانشگاه علوم پزشکی مشهد)، شمارۀ 80، 408-413.
بلالی، اسماعیل؛ جعفری، راهله (1394)  مقایسۀ همسانی و ناهمسانی نگرش‌ها و رفتارهای اقتصادی زنان شاغل و غیر شاغل شهر همدان، نشریۀ مطالعات راهبردی زنان، سال هفدهم، شمارۀ 67، 157-203.
بیکر، واین وای؛ جیمرسون، جیسن بی (1374) «جامعه‌شناسی پول»، ترجمه محمدرضا عطایی، مجلۀ  فرهنگ و توسعه، سال چهارم، شمارۀ 18، 31-36.
تپرواین، کورت (1386) راز پول، ترجمه کلارا کرمی، ویراستار بهناز بهادری‌فر، تهران: نسل نواندیش.
جهانگیری، جهانگیر؛ کشافی‌نیا، وحید (1393). «بررسی جامعه‌شناختی مفهوم پول برای زنان در خانواده (مطالعۀ موردی: زنان متأهل شهر تبریز)»، زن در توسعه و سیاست، دورۀ 12، شمارۀ 3، 325-344.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ زارع شاه آبادی، اکبر؛ تقوی مریم آبادی، حمید (1389) «همگامی مشترک در خانواده و دینداری جوانان شهر یزد»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، دورۀ سوم، شمارۀ 3، 46-23.
حمیدی، مهرزاد؛ جلالی فراهانی، مجید؛ رجبی، حسین؛ فروزان یوسف جمال (1396) «تبیین رابطه بین مهارت‌های اجتماعی، خودکارآمدی، سبک زندگی و اعتیاد اینترنتی در دانش آموزان ورزشکار مقطع متوسطه استان ایلام»، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دورۀ 26، شمارۀ 1، 1-12.
دورکیم، امیل (1384) دربارۀ تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: مرکز.
رضایی، ابراهیم (1389) «بررسی رفتار مصرف و پس انداز در چارچوب مدل رشد نئوکلاسیکی (مطالعۀ موردی: اقتصاد ایران)»، تحقیقات اقتصادی، شمارۀ 92، 125-152.
ریتزر، جورج (1397) نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
زندی حقیقی، منوچهر (1346) پول و بانک، چاپ دوم، تهران: انتشارات آذر.
زیمل، گئورگ (1373) «پول در فرهنگ مدرن»، ترجمه یوسفعلی اباذری، نشریۀ ارغنون، شمارۀ 3، 325-338.
زیمل، گئورگ (1397) فلسفۀ پول، ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد معاونت آمار و اطلاعات (1396) سالنامۀ آماری استان یزد 1395، نشریۀ 569.
صدر نبوی، رامپور؛ حیدری بیگوند، داریوش؛ لطفعلی‌پور، محمدرضا؛ صدیق اورعی، غلامرضا (1389) «بررسی جامعه‌شناختی دلایل پس انداز کردن و شیوه‌های آن نزد مردم مشهد به روش رویش نظریه»، مطالعات اجتماعی ایران، سال چهارم، شمارۀ 4، پیاپی 12، 96-131.
علیرضانژاد، سهیلا؛ حایری، شهلا (1390) «پول، جنسیت، توسعه: مطالعۀ موردی صندوق اعتبارات خرد زنان زنبوردار»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 7، 191-231.
علیزاده اقدم، محمدباقر (1392) «بررسی میزان امید به آینده در بین دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن»، مجلۀ جامعه‌شناسی کاربردی، سال23، شمارۀ پیاپی 48،  شمارۀ 4، 189-206.
غلامی،  میثم  (1397) «عوامل اجتماعی مرتبط با نگرش به دموکراسی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه یزد، دانشکده علوم اجتماعی.
فرزین‌فر، زهره؛ سعیدا اردکانی، سعید؛ الحسینی المدرسی، سیدمهدی (1395) «نقش نگرش پولی در خرید وسواسی جوانان»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، دورۀ بیستم، شمارۀ 2، 177-194.
کرایب، یان (1382) نظریۀ اجتماعی کلاسیک: مقدمه‌ای بر اندیشۀ مارکس وبر، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: انتشارات آگاه.
کمیجانی، اکبر؛ عربی، هادی؛ توسلی، محمداسماعیل (1391) «بررسی و نقد نظریه‌های اندیشه‌وران اقتصادی غرب دربارۀ ماهیت پول»، فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصاد ایران، سال هفدهم، شمارۀ 51، 137-155.
 کوزر، لوئیس آلفرد (1379). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی‌، تهران‌: نشر علمی‌.
گل­پرور، محسن (1387). «نقش جهت­گیری‌های ارزشی و علاقه به پول بر باور به عدالت در دنیا»، فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شمارۀ 1 و 2، 115-124.
مدنی لواسانی، شایسته؛ وثوقی، منصور (1393) «معنای اجتماعی پول از دیدگاه زنان متأهل شهر کرج»، مجلۀ پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، شمارۀ 7، 47-67.
مشکل­گشا، الهام؛ تجاری، فرشاد (1389) «نگرش ورزشکاران به پول به عنوان نظام پاداش­دهی در دو گروه سنی مختلف»، مطالعات مدیریت ورزشی، شمارۀ 29، 99-107.
مهرآئین، محمدرضا (1389) «روش تحقیق و آمار: ویژۀ داوطلبان آزمون دکتری (Ph.D) رشتۀ جامعه‌شناسی ... سال­های (1389—1380) » دانشگاه آزاد اسلامی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
 
Deflem, Mathieu (2003) “The Sociology of the Sociology of Money”, Journal of Classical Sociology, vol. 3: 67-96.
Fazli Sabri, Mohammad; Hayhoe, C. R.; Lay Ai, Goh (2006) “Attitudes, Values and Belief Towards Money: Gender and Working Sector Comparison”, Pertanika Journal of Social Science and Humanities, 2 (18), 191-199.
Kim, Sunwoo (2014) "Does a money‐is‐all attitude cause alienation? A cross‐cultural comparison of Korea, the US and Sweden", International journal of consumer studies, 38(6), 650-659 ISO 690.‏
Manchanda Taneja, Rimple (2012) "MONEY ATTITUDE – AN ABRIDGEMENT”, Journal of Arts, Science & Commerce, Vol. III, Issue 3.
Miller, Judith F.; Powers, Marjorie J. (1988) "Development of an instrument to measure hope", Nursing Research, J 37(1), 6-10.
Roberts, James A.; Jones, Eli (2001) "Money Attitudes, Credit Card Use, and Compulsive Buying among American College Students”, Journal of Consumer Affairs, 35(2), 213-240.‏
Tatarko, Alexander; Schmidt, Peter (2012) “Social Capital and Attitudes Towards Money”, Higher School of Economics Paper.
Vieider, Ferdinand M.; Cingl, Lubomir; Martinsson, Peter; Stojic, Hrvoje (2013) “Separating attitudes towards money from attitudes towards probabilities stake effects and ambiguity as a test for prospect theory”, Journal of Risk and Uncertainty, 28, 131-142.
Zelizer, Viviana (2000) "Fine Tuning the Zelizer View", Economy and Society, Vol. 29, No. 3: 383-389.