نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 .دانشجوی دکترای تخصصی جامع هشناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی نراق chakeri38655@yahoo.com
2 استادیار و عضوهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نراق. دکترای جامعه شناسی نظری فرهنگی. hajdaryzadeh@alumni.rihu.ac.ir
چکیده
در مقالۀ حاضر آراءِ میشل فوکو دربارۀ انقلاب اسلامی ایران بازخوانی شده است و سپس چالش‌های دولت‌سازی در جامعۀ پساانقلابی ایران با تکیه بر تحلیل فوکو از دولت مدرن با روش تحلیل مفهومی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. فوکو انقلاب اسلامی ایران را تجلی ارادۀ جمعی ایرانیان برای مقاومت در برابر سلطه و رسیدن به رهایی می‌دید. به‌عقیدۀ فوکو ایرانیان می‌خواستند به کمک اسلام شیعی مسیر جدیدی در تاریخ باز کنند و تجربۀ زندگی و هویت خود را دگرگون کنند. از طرف دیگر، دولت مدرن مبتنی‌بر اصل مصلحت دولت شکل گرفته است که با حکومت‌مندی و زیست‌سیاست پیوند خورده است و تحکیم و توسعۀ قدرت دولت را مقدم بر هر امر دیگری می‌داند. مصلحت دولت ایجاب می‌کند که دولت با کمک ضوابط حقوقی، تکنولوژی‌های امنیتی و تکنولوژی‌های انضباطی به نظارت، کنترل، به‌هنجارسازی و تنبیه مردم بپردازد. ازاین‌رو، رابطۀ بین انقلاب و دولت مورد، رابطه‌ای مسئله‌دار خواهد بود.
بین انقلابی‌گری و دولت‌سازی شکافی پرنشدنی وجود دارد. دولت‌سازی در جامعۀ پساانقلابی الزاماً بر مبنای آرمان‌های انقلاب پیش نخواهد رفت و همواره بین مصلحت دولت و آزادی و عدالتی که در انقلاب مطالبه می‌شده، تنش وجود دارد.
کلیدواژه‌ها
اسمارت، بری ( 1385 ) میشل فوکو، ترجمۀ لیلا جوافشانی؛ حسن چاوشیان، تهران: اختران.
اوون، دیوید ( 1392 ) بلوغ و مدرنیته: نیچه، وبر، فوکو و سرشت دووجهی خرد، ترجمۀ سعید
حاجی ناصری؛ زانیار ابراهیمی، تهران: رخ داد نو.
تامپسون، کنت ( 1392 ) نقل قول های کلیدی در جامعه شناسی، ترجمۀ نیره توکلی، تهران: ثالث.
مهراندیش.
چامسکی، نوآم؛ فوکو، میشل ( 1397 ) مناظرة چامسکی، فوکو در باب طبیعت بشر، ترجمۀ مهدی افشار،
تهران: مصدق.
سایمونز، جان ( 1390 ) فوکو و امر سیاسی، ترجمۀ کاوه حسی نزاده راد، تهران: ر خداد نو.
ضیمران، محمد ( 1390 ) میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس.
عضدانلو، حمید ( 1391 ) سیاست، قدرت، عقلانیت، تهران: علم.
فوکو، میشل ( 1377 ) ایرانی ها چه رؤیایی در سر دارند؟، ترجمۀ حسین معصومی همدانی، تهران:
هرمس.
در باقر پرهام، باهم نگری و یکتانگری (مجموع همقالات) ،« مصاحبه با میشل فوکو » ( فوکو، میشل ( 1378
158 )، تهران: آگاه. - (صص 149
فوکو، میشل ( 1380 ) ایران: روح یک جهان ب یروح، ترجمۀ نیکو سرخوش؛ افشین جهاندیده، تهران:
نشر نی.
در حسین راغفر (ویراستار)، دولت، فساد و فرص تهای ، « طغیان بی حاصل » ( فوکو، میشل ( 1388 الف
290 )، تهران: نقش ونگار. - اجتماعی: نظری ههایی در اقتصاد سیاسی توسعه (صص 285
در حسین راغفر (ویراستار)، دولت، فساد و ، « نامۀ سرگشاده به مهدی بازرگان » ( فوکو، میشل ( 1388 ب
284 ) تهران: نق شونگار. - فرص تهای اجتماعی: نظری ههایی در اقتصاد سیاسی توسعه (صص 281
فوکو، میشل ( 1389 الف) تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش؛ افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
1979 ، ترجمۀ - فوکو، میشل ( 1389 ب) تولد زیس تسیاست: درس گفتارهای کلژدوفرانس، 1978
رضا نجف زاده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل ( 1395 ) سیاست و خرد و چند گف توگوی دیگر، ترجمۀ محمدرضا اخلاق یمنش، تهران:
مصدق.
فوکو، میشل ( 1397 ) ملاحظاتی دربارة مارکس، ترجمۀ امیرهوشنگ افتخار یراد، تهران: چشمه.
. 57 48 : کانت، ایمانوئل ( 1370 ) روشنگری چیست؟، ترجمۀ همایون فولادپور، کلک، شمارة 22
ترجمۀ محمدسعید حنایی کاشانی، در جنی تایشمن و ،« میشل فوکو » ( کریسمس، سایمن ( 1379
گراهام وایت (ویراستاران)، فلسفۀ اروپایی در عصر نو (صص 341 322 )، تهران: نشر مرکز.
گوتینگ، گری ( 1390 ) فوکو، ترجمۀ مهدی یوسفی، تهران: افق.
گیدنز، آنتونی ( 1386 ) سیاست، جامعه شناسی و نظریۀ اجتماعی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
گیلاسیان، روزبه ( 1388 ) فلسفه در خیابان: عبور از فوکو و بودریار، تهران: روزبهان.
لمکه، توماس ( 1396 ) درآمدی پیشرفته بر زیس تسیاست، ترجمۀ بهراد رحمانی، تهران: نشر مرکز.
مرکیور، ژوزه گیلیرمه ( 1389 ) میشل فوکو، ترجمۀ نازی عظیما، تهران: کارنامه.
مشایخی، عادل ( 1395 ) تبارشناسی خاکستری است: تأملاتی دربارة روش فوکو، تهران: ناهید
سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
در دیوید کوزنزهوی (ویراستار)، فوکو در بوتۀ نقد (صص ،« سیاست میشل فوکو » ( والزر، مایکل ( 1380
277 )، تهران: نشر مرکز. -249
ویکس، رابرت ( 1397 ) فلسفۀ مدرن فرانسه، ترجمۀ پیروز ایزدی، تهران: ثالث.
Afary, J.; Anderson, K. B. (2005) Foucault and the Iranian revolution:
Gender and the seductions of Islamism, Chicago: The University of
Chicago Press.
Beukes, J. (2009) “Hamartia: Foucault and Iran 1978-1979”, HTS
Theologies Studies/Theological Studies, No.65 (1): 1-15.
Foucault, M. (2000) “Questions of method”, In James D. Faubion (Ed.), The
essential works of Foucault, III, (pp. 233-238) New York: The New
Press.
Foucault, M. (2003) “Kant on Enlightenment and revolution”, In Mike Gane
and Terry Johnson (Eds.), Foucault’s new domains, (pp. 10-18) London:
Routledge.
Ghamari-Tabrizi, B. (2016) Foucault in Iran: Islamic revolution after the
Enlightenment, Minneapolis: University of Minnesota Press.
Leezenberg, M. (1999) “Power and political spirituality: Michel Foucault on
the Islamic revolution in Iran”, In John Neubauer (Ed.), Cultural history
after Foucault, (pp. 63-80), New York: Aldine de Gruyter.
McCall, C. (2013)“Ambivalent modernities: Foucault's Iranian writings
reconsidered”, Foucault Studies,15, 27-51.
Patton, P.(2005) “Foucault, critique and rights”, Critical Horizons, 6 (1),267-287.
)