نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس جامعه‌شناسی دانشگاه فرهنگیان

2 استادیار گروه جامعه‏شناسی دانشگاه آیت‏الله العظمی بروجردی (ره)

چکیده

هدف این پژوهش، مطالعه خشونت خانگی علیه زنان روستایی با استفاده از روش نظریه زمینه‌ای است. این پژوهش به روش کیفی با رویکرد نظریه داده‌بنیاد انجام شده است. جمعیت مورد مطالعه زنان متاهل روستاهای زیودار شهرستان پلدختر بودند. روش نمونه-گیری نیز به صورت «نمونه‌گیری هدفمند و نظری» بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها «مصاحبه عمیق» بود که بر این اساس بعد از مصاحبه با۱۷ نفر از این زنان، اشباع نظری حاصل شد. به منظور تحلیل داده‌ها از رویکرد «اشتروس و کوربین» استفاده شد و بر اساس آن، از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که پدیده محوری این مطالعه « ناساخت‌یابی خانواده » می‌باشد. شرایط علی حاکم بر این پدیده شامل سه مقوله «عدم احساس امنیت اقتصادی، باورها و تفکرات کلیشه‌ای سنتی و عدم دسترسی به منابع» هستند. بسترهای حاکم نیز «ایستارهای تهاجمی، خیر محدود، یادگیری خشونت و بی‌اعتمادی» می‌باشند. شرایط مداخله‌گر بر پدیده محوری نیز سه مقوله «نفوذ رسانه‌های ارتباط جمعی نوین، ضعف مهارت‌های زندگی و تضاد فرمی و محتوایی خانواده» هستند. راهبردها «پنهان کردن خشونت، تسلیم و پذیرش خشونت، مقابله روانی » می‌باشند که بر اثر آن شاهد پیامدهای نظیر « از هم گسیختگی ساختار خانواده، بحران روحی- انگیزشی و توانمندسازی زنان » در جامعه مورد مطالعه هستیم.

کلیدواژه‌ها

اعظم‌ آزاده، منصوره؛ دهقانی‌فر، راضیه (۱۳۸۵) «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه‌پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، زن در توسعه و سیاست، شمارۀ ۳: ۱۵۹-۱۷۹.
آقاخانی، نادر؛ افتخاری، علی؛ زارعی‌خیرآباد، عباس؛ موسوی، احسان (۱۳۹۱) «بررسی انواع خشونت شوهران علیه زنان و تأثیر عوامل مختلف در میزان بروز آن در زنان مراجعه‌کننده به پزشکی قانونی شهرستان ارومیه در سال ۱۳۹۱»، مجلۀ علمی پزشکی قانونی، شمارۀ ۲-۳: ۶۹-۷۸.
بگ رضایی، پرویز؛ زنجانی، حبیب‌الله؛ سیف‌اللهی، سیف‌الله (۱۳۹۶) «مطالعۀ کیفی پدیدۀ خشونت خانگی علیه زنان (موردمطالعه: زنان مراجعه‌کننده به مرکز خدمات اجتماعی اورژانس اجتماعی شهر ایلام)»، مطالعات اجتماعی ایران،  شمارۀ ۳: 5ـ ۳۲.
حمیدی، فریده؛ محمدی، اسعد؛ محمدی، بهرام (1390) «بررسی رابطۀ عوامل فرهنگی خانواده با خشونت علیه زنان در شهر قروه»، فصلنامه فرهنگی ـ دفاعی زنان و خانواده، شمارۀ 17: 43ـ 82.
دارایی، عباس (۱۳۹۹) « اجرای طرح جامع کنترل و کاهش خشونت در لرستان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، کد خبر ۳۹۲۳۷۸۴، lorestan.iqna.ir//:https
رئیسی، سمیه؛ بوستانی، داریوش (۱۴۰۰) «مطالعۀ کیفی خشونت علیه زنان بلوچ»، فصلنامۀ زن و جامعه، شمارۀ ۲: 46ـ ۶۵.
زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ ندرپور، یاسر (۱۳۹۵) «رابطۀ بین مردسالاری و خشونت خانگی علیه زنان در شهر کوهدشت» ، مجلۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ ۶۰: ۶۱-۸۶.
زمانی مقدم، مسعود؛ حسنوندی، صبا (۱۳۹۸) «مطالعۀ کیفی خشونت خانگی علیه زنان خانه‌دار در شهر خرم‌آباد»، فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی زن و جامعه، شمارۀ ۳: ۱۴۵-۱۷۰.
صادقی فسایی، سهیلا (۱۳۸۹) «خشونت خانگی و استراتژی زنان در مواجهه با آن (مطالعه‌ای کیفی)»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ ۱: ۱۰۷-۱۴۲.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله (۱۳۸۷) آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: سمت.
علیوردی‌نیا، اکبر؛ ریاحی، محمداسماعیل؛ فرهادی، محمود (1390) «تحلیل اجتماعی خشونت شوهران علیه زنان: مدل نظری و آزمونی تجربی»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ ۲: ۹۵-۱۲۷.
عنبری، موسی؛ بهرامی، اردشیر (1389) «بررسی آثار فقر و خشونت بر میزان خودکشی در ایران (موردمطالعه: روستاهای شهرستان پلدختر)»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ۳ :۱-۲۹.
فیروزجاییان، علی‌اصغر؛ رضایی چراتی، زهرا (1393) »«تحلیل جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، شمارۀ2، ۱۰۵-۱۳۰.
قاسمی‌نژاد، ابوذر (۱۳۹۷) «قوم‌گرایی افراطی و زوال سلامت اجتماعی در لرستان»، رشتاک، شمارۀ۳: ۳-۱۰.
قاسمی‏نژاد، ابوذر؛ بهرامی، ولی (۱۳۹۹) «طراحی الگوی داده‌بنیاد به‌کارگیری شبکه‌های مجازی در تحقق آموزش کم‌سوادان و بی‌سوادان استان لرستان»، فصلنامۀ نوآوری آموزشی، شمارۀ ۷۴: ۱۶۵-۱۸۹.
نیکوکار، غلام‌حسین؛ فرهادی محلی، محمود؛ فرهادی محلی، علی؛ علیدادی تلخستانی، یاسر (1392) «تبیین جامعه‌شناختی خشونت شوهران علیه زنان: آزمون تجربی دیدگاه نظری ترکیبی»، فصلنامۀ فرهنگی ـ تربیتی خانواده، شمارۀ 23: ۸-۴۶.
یعقوبی، علی؛ رئوفی، لیلا (1393) «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان خشونت علیه زنان (مطالعۀ مورد: زنان متأهل شهر خلخال)»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، شمارۀ ۳۹: ۱۲۱-۱۴۰.
Childress, S.; Giona, D.;  Campebell, J. (2018) “Women’s strategies for coping with the impacts of domestic violence in Kyrgyzstan: A grounded theory study”,  Social Work in Health Care, No.57 (3): 164-189.
Hemati, R . (2004) “Factors Affecting Men's Violence against Women: Case Study of  Tehrani Families”, Social Welfare, No.12: 227-256.
Jordan,  A .;  Bhandari, S. (2016) “Lived Experiences of South  Asian Women Facing Domestic Violence in the United States”, Journal  of Ethnic and Cultural Diversity in Social Work, No.25 (3):  227-246.
Kelmendi, K. (2015) “Domestic Violence against Women in Kosovo: A Qualitative Study of Women’s Experiences ”, Journal of Interpersonal Violence, No.30 (4): 680-702
Krahe, P. (2018)  “Violence against women”, Current Opinion in Psychology, No.19: 6-10.
Soler, H.; Preeti, V.; David, Q. (2000) “Biosocial Aspects of Domestic Violence ”, Journal of Psychoneuroendocrinology, No.35: 721-739.
Straus, M.; Sweet, S. (1993) “Verbal Aggression in Couples: Incidence Rates and Relationships to Personal Characteristics”, Journal of Marriageband the Family, No.54(1): 346-357.