نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه فرهنگیان

2 کارشناس ارشد دانشگاه کردستان

چکیده

در پژوهش حاضر، نحوة مواجهة جوانان با گفتمان هویتی حاکم و شیوه‌های مقاومت، مذاکره یا موافقت آنان با این گفتمان، درعین دسترسی به گفتمان‌های دیگر، مطالعه می‌شود. به‌این‌منظور، از حوزه‌های نظری مرتبط با مطالعات فرهنگی و برساخت‌گرایی در چارچوب نظریة تحلیل گفتمان استفاده شده است. چارچوب نظری پژوهش از ترکیب نظری رویکرد لکلائو و موفه درباب سلطه و گفتمان و الگوی رمزگذاری و رمزگشایی استوارت هال به‌دست آمده است. در این پژوهش، از روش‌شناسی تحلیل گفتمان استفاده شده است. در ابتدا، با ٣٨ نفر از جوانان شهر سنندج مصاحبة عمیق و نیمه‌ساخت‌یافته به‌عمل آمد. سپس، متون فراهم‌آمده از مصاحبه درمقایسه‌با متون گفتمان هویت رسمی، که درقالب «منشور تربیتی نسل جوان» بازنمایی شده است، قرار گرفت و پیوندها و منازعه‌های گفتمانی آنها تحلیل شد. مطابق یافته‌های تحقیق، عرصة نظم هویتی جوانان کانون منازعه و رقابت فرادستیِ گفتمان‌های متنوعی است که هرکدام برطبق موقعیت گفتمانی خود برای فراخوانی جوانان و برساخت هویت آنها می‌کوشند. دراین‌میان، گفتمان‌های مخالف و معارض گفتمان هویتی مسلط (اصول‌گرایی در چارچوب انقلاب اسلامی)، بیشترین حضور و تأثیر را در تکوین هویت اجتماعی جوانان شهر سنندج در ابعاد سه‌گانة ملی، قومی و مذهبی داشته‌اند. سرانجام اینکه، ناسازگاری الگوی هویتی رسمی با خواسته‌ها و موقعیت جوانان بحران هویت و ناکارآمدی را به‌دنبال داشته است.
 

کلیدواژه‌ها

احمدی، یعقوب (١٣٩٠) رویکردهای قومی و گونه‌شناسی فرهنگ سیاسی؛ مطالعه موردی: شهر سنندج، تحقیقات فرهنگی، سال چهارم، زمستان ١٣٩٠، شماره ٤ (پیاپی ١٦). صص ٢٥٦-٢٢٩.
استریناتی، دومینیک (1384) نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمة ثریا پاک‌نظر، تهران: گام‌نو.
استوری، جان (1386) مطالعات‌ فرهنگی دربارة فرهنگ عامه، ترجمة حسین پاینده، تهران: آگاه.
اشتراوس، انسلم و جولیت کوربین (١٣٩٤) مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای، تهران: نی.
آقاگل‌زاده، فردوس (1385) تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
آلتوسر، لویی (1387) ایدئولوژی و سازوبرگ‌های ایدئولوژیک دولت، ترجمة روزبه‌ صدرآرا، تهران: چشمه.
بارکر، کریس (1387) مطالعات فرهنگی، ترجمة مهدی فرجی و کریس بارکر، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بنت، اندی (١٣٨٨) فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه لیلا جوافشانی، تهران: نشر اختران
بودریار، ژان (1390) جامعة مصرفی، ترجمة پیروز ایزدی، تهران: ثالث.
بوژمهرانی، حسن و مهدی پوراسلامی (١٣٩٣) «تهدیدهای نرم خودمختاری اقلیم کردستان عراق و تأثیر آن بر کردهای ایران»، جهان اسلام، دورة اول، شمارة ٤: صص ١١٠-٨٧.
جنکینز، ریچارد (1391) هویت اجتماعی، ترجمة تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه.
جیمسون، فردریک (1389) پست مدرنیسم (منطق فرهنگی سرمایه‌داری متأخر)، ترجمة مجید محمدی، فرهنگ رجایی و فاطمه گیوه‌چیان، تهران: هرمس.
حاجیانی، ابراهیم (١٣٨٧) «نسبت هویت ملی با هویت قومی درمیان اقوام ایرانی»، جامعه‌شناسی ایران، دورة نهم، شمارة ٣و٤: صص ١٦٤-١٤٣.
رضاپور، ابراهیم و فردوس آقاگل‌زاده (1391) «نقش استعاره در برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی ایدئولوژی روزنامه‌های داخلی»، زبان‌پژوهی، دانشگاه الزهراء، سال چهارم، شمارة 7: 67-94.
رضایی، محمد (1384) بحران در بازتولید هژمونی ازطریق گفتمان مدرسه، رسالة دکتری، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
رضایی، محمد (1386) مطالعات فرهنگی: دیدگاه‌ها و مناقشات، تهران: جهاد دانشگاهی.
رضایی، محمد (1387) ناسازه‌های گفتمان مدرسه (تحلیلی از زندگی روزمرة دانش‌آموزی)، تهران: جامعه‌ و فرهنگ.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1384) قدرت،گفتمان و زبان (سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی)، تهران: نی.
غلامپور آهنگر، ابراهیم (١٣٨٢) تاثیر ساختار سیاست‌گذاری فرهنگی در بحران هویت، نامه پژوهش فرهنگی، سال هشتم، دوره جدید، شماره ٨، صص ١٢٦-٩٩.
فرکلاف، نورمن (1379) تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
فرکلاف، نورمن (١٣٩٥) «تحلیل گفتمان انتقادی»، ترجمة سمیه شوکتی‌مقرب، در: تحلیل گفتمان سیاسی: امر سیاسی به‌مثابة یک برساخت گفتمانی، تهران: تیسا.    
فکوهی، ناصر و مجنون آموسی (١٣٨٨) «هویت ملی و هویت قومی در کردستان ایران؛ مطالعة موردی معیشت اقتصادی و تعلق‌های هویتی نزد جوانان شاغل در اقتصاد غیررسمی پیرانشهر»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شمارة 2: صص 75-49.
فلیک، اووه (١٣٨٧) درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
قادرزاده، امید (١٣٨٨) هویت جمعی غالب کُردها در کشورهای ایران و عراق، رسالة دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کاظمی، عباس و ابراهیم محسنی آهویی (١٣٨٧) تبعیض سنی: ارزیابی گفتمان سیاست فرهنگی در هویت‌بخشی به جوانان ایرانی، نامه علوم اجتماعی، بهار ١٣٨٧، دوره ١٦، شماره پیاپی ٣٣، صص ٥٣-٢٣.
گیدنز، آنتونی (1384) پیامدهای مدرنیت، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: مرکز.   
گیدنز، آنتونی (13٨٥) تجدد و تشخص، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نی.
لکلائو، ارنستو و شانتال موفه (1392) هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمة محمد رضایی، تهران: ثالث.
محمدپور، احمد (١٣٩٢) روش تحقیق کیفی ضدروش، تهران: جامعه‌شناسان.
مرشدی‌زاد، علی و همکاران (١٣٨٩) «بازنمایی هویت ملی و قومی در نشریات دانشجویی کردزبان»، مطالعات سیاسی، سال دوم، شمارة ٨: صص 101-75.
مقدس‌جعفری، محمدحسن و همکاران (١٣٨٧) «رابطة هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان کرد (مطالعة موردی: دانشگاه پیام‌نور سقز)»، مطالعات ملی، سال نهم، شمارة ١: صص 98-75.
منشور تربیتی نسل جوان (١٣٧٣) دسترسی در:  http://www.rasekhoon.net/article/show-33098.aspx، تاریخ دسترسی: 18 اردیبهشت‌ماه ١٣٩٦. 
وان‌برونسن، مارتین (1379) آغا، شیخ و دولت: ساختارهای اجتماعی و سیاسی کُردستان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.
هال، استوارت (1386) «چیستی هویت‌های فرهنگی»، ترجمة سیاوش قلی‌پور، زریبار، سال یازدهم، شمارة 10: 167-216.
هال، استوارت (1391) معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمة احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
هوراث، دیوید (1377)، نظریه گفتمان، ترجمه سید علی‌اصغر سلطانی، فصل‌نامه‌ی علمی-پژوهشی علوم سیاسی، سال اول، شماره دوم، صص 156-183.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
Benwell, Bethan and Elizabeth Stokoe )2007( Discourse and Identity, Published in Great Britain, London.
Gelpi, Donald L (2008) The Gracing of Human Experience: Rethinking the Relationship between Nature and Grace Paperback, Wipf & Stock Pub.
Laclau, E and Mouffe, CH (2002) "Recasting Marxism: Hegemony and New Political Movements", In: Antonio Cramsci: Critical Assessments of Leading Political Philosophies, (ed) by James Martin, Routledge.
Laclau, E. and Mouffe, ch (1985) Hegemony and Socialist strategy: Towards aRradical Democratic Politics, London: Verso.
Mac G. C., Diarmait (2004) Language, Identity and Conflict. London and newyoyrk: Routledge.
Morely, D (1994) Television, Audiences and Cultural Studies, Routledge.
Morely, D (1999) Family Television, London: Routledge.
Olson, Robert (1996) The Kurdish Natinalist Movment in The 1990s, The University Press of Kentucky.
Sheyholislami, Jaffer (2011) Kurdish Identity, Discourse, and New Media, New York: Palgrave Macmillan.
Smith, Dorothy .E (2005) Institutional Ethnography: A Sociology for People, Alta Mira Press.