نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار مددکاری اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد

3 استادیار جمعیت‌شناسی، گروه مردم‌شناسی دانشگاه یزد

4 دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه یزد

چکیده

ازدواج نقش حساسی در زندگی انسان بر عهده دارد و داشتن آمادگی لازم از نظر جسمی، روانی و اجتماعی برای آن ضروری است؛ لذا در قوانین بیشتر کشورها، حداقل سنی برای آن در نظر گرفته می‌شود. ازدواج قبل از 18سالگی که دختران بیشتر در معرض آن هستند، آسیب‌ها و عوارضی را برای فرد ایجاد می‌کند. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ زمینه‌ها و پیامد‌‌های ازدواج دختران نوجوان در شهرستان اردکان است. برای این منظور از روش کیفی و راهبرد تئوری زمینه‌ای بهره گرفته شده است. برای انجام این پژوهش، با پانزده زن که در سنین بین 13 تا 16 سال ازدواج کرده‌اند، مصاحبه شد. جمع‌آوری اطلاعات تا اشباع نظری ادامه یافت. سپس داده‌ها با استفاده از روش کدگذاری نظری تحلیل شد؛ درنتیجه، 54 مفهوم، 15 مقولۀ فرعی و 4 مقولۀ اصلی به دست آمد. درمورد زمینه‌های ازدواج زودهنگام ۳ مقولۀ اصلی حاصل شد. مقولۀ اول، عوامل مربوط به فرد است که پاسخ‌گویی به نیازها، ضعف مهارت‌های زندگی، فرار از شرایط سخت خانواده و تسهیل‌گرهای ازدواج را شامل می‌شود. مقولۀ دوم، عوامل والدینی است که اقتدار والدین، نگرانی‌های والدین، اعتقادات فرهنگی-مذهبی والدین و مشکلات خانوادگی را در بر می‌گیرد. مقولۀ سوم نیز عامل اعتقادات و باور‌‌های سنتی است. پیامدهای ازدواج زودهنگام نیز در یک مقولۀ اصلی و 6 مقولۀ فرعی، شامل مشکلات مربوط به بارداری و زایمان سخت، ضعف مهارت‌های زندگی مشترک، خشونت جسمی و عاطفی، کمبود قدرت در منزل، احساس نارضایتی از زندگی و بازماندن از رشد اجتماعی مشخص شدند. به نظر می‌‌رسد ازدواج دختران زیر 18 سال، بیشتر یک ازدواج کنشی، احساسی، جبرانی، پاسخگرانه و نابالغ است. بنابراین، در سیاست‌های جمعیتیِ مشوق ازدواج باید مراقب بود که این‌گونه ازدواج‌ها افزایش پیدا نکند.
 

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، حبیبه و سیروس فخرایی (1392) «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با ازدواج زودرس در شهرستان نقده»، مطالعات جامعه‌شناسی، سال ششم، شمارۀ 21: 93-110.
احمدی، علی‌یار (1383) «بررسی تأثیر ازدواج زودهنگام بر ترک تحصیل زنان نوجوان در ایران با رویکرد چندسطحی»، دومین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دانشگاه شیراز.
آقامحمدیان، حمیدرضا و سید مهران حسینی (1384) روانشناسی بلوغ و نوجوانی (روانشناسی رشد2)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
ساروخانی، باقر (1381) مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: سروش.
صفوی، حنانه‌سادات و ماه‌گل مینایی (1394) «تجربۀ‌ زیستۀ‌ دختران نوجوان در نقش همسر (مطالعۀ‌ ازدواج زودهنگام دختران آران بیدگل)»، پژوهش‌نامۀ زنان، دورۀ ششم: 87-106.
صندوق جمعیت ملل متحد (2006) پایان ازدواج کودکان راهنمای برای اقدام جهانی، برنامه‌ریزی والدین، لندن: فدراسیون بین‌المللی و انجمن ازدواج و حقوق زنان و دختران.
عسکری، اشرف (1395) «علل عدم ازدواج زنان مطلقۀ 20 تا 45 سالۀ تحت پوشش کمیتۀ امداد امام‌خمینی به شیوۀ تحلیل روایت»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد.
کاظمی‌پور، شهلا (1383) «تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن»، فصلنامۀ پژوهش زنان، دورۀ دوم، شمارۀ ۳: 103-124.
گیدنز، آنتونی (1379) جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
لطفی، راضیه (1389) «پیامدهای سلامتی ازدواج زودرس در زنان»، نشریۀ زن و بهداشت، دورۀ اول، شمارۀ 2: 67-79.
هزارجریبی، جعفر و پروانه آستین‌فشان (1388) «بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مؤثر بر میانگین سن ازدواج زنان در سه دهۀ‌ گذشته (1355- 1385)»، مجلۀ‌ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ‌ اجتماعی، دورۀ اول، شمارۀ 1: 13-88.
A.K.M. Fahmidul Haque, Md. Niajur Rahman, Arif-uz-Zaman Khan, Israt Jahan Mukti, Begum Lutfunnahar. (2014). "Knowledge, Approach and Status of Early Marriage in Bangladesh," Science Journal of Public Health. 2(3): 165-168. doi: 10.11648/j.sjph.20140203.14
Haque, A.K.M.F., Niajur Rahman, Md. Khan, A.Z., Mukti, I.J. Lutfunnahar, B. (2014). "Knowledge, Approach and Status of Early Marriage in Bangladesh". Science Journal of Public Health, 2(3): 165-168. doi: 10.11648/j.sjph.20140203.14
Chandra-Mouli, V., Greifinger, R., Nwosu, A., et al. (2013). "Invest in adolescents and young people: it pays". Reprod Health, 10(51) doi: 10.1186/1742-4755-10-51.
Hotchkiss, D.R., Godha, D., Gage, A.J., & Cappa, C. (2016). "Risk factors associated with the practice of child marriage among Roma girls in Serbia". BMC international health and human rights16(6). https://doi.org/10.1186/s12914-016-0081-3
Jain, S., Kurz, K. (2007). New insights on preventing child marriage: A global analysis of factors and programs. New Delhi: International Center for Research on Women.
Klugman, J., Hanmer, L., Twigg, S., Hasan, T., McCleary-Sills, J., Santamaria, J. (2014). Voice and Agency: Empowering Woman and Girls for Shared Prosperity. Washington DC: The World Bank Group.
Liversage, A. (2012). "Gender, conflict and subordination within the household: Turkish migrant marriage and divorce in Denmark". Journal of Ethnic and Migration Studies, 38(7): 1119-1136.
Matlabi, H., Rasouli, A., Hamedi Behtash, H., Faraghi Dastjerd, A., Khazemi, B. (2013). "Factors Responsible for Early and Forced Marriage in Iran". Science Journal of Public Health, 1(5): 227-229. doi: 10.11648/j.sjph.20130105.17
Mcdonald, P. (2006). "Low Fertility and the State: The Efficacy of Policy". Population and Development Review, 32(3): 485-510.
Mensch, B.S., Soler-Hampejsek, E., Kelly, C.A., Hewett, P.C., Grant, M.J. (2014). "Challenges in measuring the sequencing of life events among adolescents in Malawi: a cautionary note". Demography, 51(1): 277–285. doi:10.1007/13524-013-0269-2.
Mensch, B.S., Singh, S., Casterline, J.B. (2006). Trends in the timing of first marriage among men and women in the developing world. Washington, D.C.: The National Academies Press. pp. 118–71.
Montazeri, S., Gharacheh, M., Mohammadi, N., Alaghband Rad, J., & Eftekhar Ardabili, H. (2016). "Determinants of Early Marriage from Married Girls' Perspectives in Iranian Setting: A Qualitative Study". Journal of environmental and public health, Volume 2016, Article ID: 8615929. https://doi.org/10.1155/2016/8615929
Most, Z.F., & Zebunnesa, Z. (2019). "Knowledge and Perception of Early Marriage among Adolescent Girls in a Selected Community of Rangpur District, Bangladesh". American Journal of Public Health Research, 7(1): 9-13. doi: 10.12691/ajphr-7-1-2
Nasrullah M., Muazzam, S., Bhutta, Z.A., Raj, A. (2014). "A Girl child marriage and its effect on fertility in Pakistan: findings from Pakistan Demographic and Health Survey, 2006-2007". Matern Child Health J. 18(3): 534-43. doi: 10.1007/s10995-013-1269-y.
Reynolds, J. & Mansfield, P. (1999). The effect of changing attitudes to marriage on its stability. J. Simons. Ed. High divorce rates: the state of the evidence on reasons and remedies, Lord Chancellor's Department Research Series, 2.99: London.
Santhya, K.G., Jejeebhoy, S.J. (2015). "Adolescents' health and human rights, Sexual and reproductive health and rights of adolescent girls: evidence from low- and middle-income countrie". Global Public Health. 10(2): 189–221. doi: 10.1080/17441692.2014.986169.
Torabi, F., & Baschieri, A. (2010). "Ethnic differences in transition to first marriage in Iran: the role of marriage market, women's socio-economic status, and process of development". Demographic Research, 22(2): 29-62.
UNICEF. (2005). Early marriage: a harmful traditional practice, a statistical exploration. New York: United Nations Children's Fund.
Van Zantvliet, P.I., Kalmijn, M., & Verbakel, E. (2014). "Parental involvement in partner choice: The case of Turks and Moroccans in the Netherlands". European Sociological Review, 30(3): 387-398.