نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد علوم ‌سیاسی دانشگاه علامه ‌طباطبایی

2 دانشجوی دکتری اندیشۀ سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده


تأمل در جنبش دانشجویی، بیانگر تحولات مختلف است؛ تحولاتی که اثرگذاری متفاوتی را در سطح جامعه درپی داشته است. اما هر ‌چقدر که مطالعۀ عمیق‌تری در رابطه ‌با جنبش دانشجویی انجام ‌شود، بیشتر به این نکته پی می‏بریم که سازوکارها و روابط قدرت در بین زنان و مردان در این جنبش باهم متفاوت بوده است. به‌گونه‌ای که به‌نظر می‌رسد زنان در این میدان، به‌صورت استثنائاتی حضور داشته‌اند. در این پژوهش با هفده نفر از زنان فعال در انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌های تهران بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، مصاحبۀ عمیق انجام ‌شده و با استفاده از روش پدیدارشناسی، فرایند طرد و حذف زنان، مورد واکاوی قرار گرفته است. درنهایت نیز این فرایندها به سه بخش برون‌جنبشی، درون‌جنبشی و کنشگر تقسیم و ذیل هر کدام هم زیرشاخه‌های متفاوتی بیان ‌شده است. در بخش برون‌جنبشی، باور و اعتقادات عمومی و خانواده در کنار ساختارهای تثبیت‌کنندۀ نابرابری، به‌عنوان مانعی برای فعالیت زنان بیان می‌شوند. در بخش درون‌جنبشی، مقاومت در برابر تغییر جایگاه مردانه و استفادۀ ابزاری از زنان نقشی مهم در حذف و یا کم‌رنگ شدن آن‌ها در جنبش دانشجویی دارد. در بخش کنشگر نیز، فقدان خود، نقش بسیار مهمی در حذف زنان در جنبش دانشجویی را برعهده دارد.
 

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، پریچهر (۱۳۶۸) پدیدارشناسی، تهران: دبیر.
اثباتی، مژگان (۱۳۹۸) دختران دانشجو در دهۀ ۱۳۶۰، ماهنامۀ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ایران فردا، شمارۀ ۵۰: 44-47.
آبوت، پاملا. والاس، کلر (1392) جامعه‌شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
برنان، ترزا (۱۳۸۳) مجلة مفصل‏‏ زنان، مجموعه آرا و دیدگاه‌های فمینیستی، ترجمة فرخ قره‏داغی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
تانگ، رزمری (۱۳۹۴) نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
جانیس، مک لافین (۱۳۸۹) زنان و نظریة اجتماعی و سیاسی، ترجمۀ حمیرا مشیرزاده، تهران: شیرازه.
جلایی‌پور، حمیدرضا (۱۳۸۹) فهم جنبش دانشجویی در ایران با تأکید بر فعالیت‌های دانشجویی در دورة اصلاحات (۱۳۷۶-۱۳۸۴)، مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 3: 179- 213.
راغفر، حسین (۱۳۸۴) فقر و ساختار قدرت در ایران، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ ۱۷: 249- 288.
روایی، مریم (۱۳۹۱) معرفت‌شناسی فمینیستی از دیدگاه لیندا مارتین آلکوف، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
زندی، محمدامین (۱۳۹۵) پایان‌نامۀ جنبش دانشجویی در ایران: مطالعه‌ای از منظر تحولات نسلی، دانشگاه علامه طباطبائی.
زوپانپیچ، آلنکا (۱۳۹۹) جنسیت و هستی‌شناسی، ترجمة علی حسن‌زاده، تهران: دمان.
سالدنا، جانی (۱۳۹۵) راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی، ترجمۀ عبدالله گیویان، تهران: علمی و فرهنگی.
سایت مرکز آمار ایران. دانشجویان دوره‌های مختلف تحصیلی مؤسسات آموزش عالی بر حسب جنس: سال تحصیلی 1394-95. دسترسی در< amar.org.ir >
طباطبایی قمی، مروارید (۱۳۹۰) پایان‌نامۀ بررسی طرد جنسیتی در محیط کار و پیامدهای روانی آن، تهران، دانشگاه الزهرا.
غفاری، غلامرضا؛ امیدی، رضا (۱۳۸۹) چرخش مفهومی از فقر به سازۀ مطرودیت اجتماعی، فصلنامة برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، شمارۀ ۴: 35- 66.
غفاری، غلامرضا؛ تاج‌الدین، محمدباقر (۱۳۸۴) شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی، فصلنامة علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، شمارۀ ۱۷: 33-56.
فراستخواه. مقصود (۱۳۹۶) گاهی و بی‌گاهی دانشگاه در ایران. مباحثی نو و انتقادی در باب دانشگاه‌پژوهی مطالعات علم و آموزش عالی، تهران: آگاه.
فراستخواه، مقصود (۱۳۸۷) سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. بررسی تاریخی آموزش عالی و تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مؤثر بر آن، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
فیروزآبادی، سید احمد؛ صادقی، علیرضا (۱۳۸۹) وضعیت طرد اجتماعی زنان فقیر روستایی، مجلة بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1: 143-174.
فیروزآبادی، سید احمد؛ صادقی، علیرضا (۱۳۹۲) طرد اجتماعی رویکردی جامعه‌شناختی به محرومیت، تهران: جامعه‌شناسان.
کلیف، تونی (۱۴۰۰) تاریخ سیاسی زنان، مبارزات طبقاتی و آزادی‌خواهی زنان، ترجمة نیگزاد زنگنه، تهران: افکار.
میچل، جولیت (۱۳۹۹) نگاهی به بیرون از ژرفا، بازنگری جایگاه اجتماعی زن، ترجمة منیژه نجم عراقی، تهران: خوب.
نجم‌آبادی، افسانه (۱۳۹۹) چرا شد محو از یاد تو نامم؟، ترجمة شیرین کریمی، تهران: بیدگل.
نیکل، آفا (۲۰۱۶) جنبش زنان، ترجمة کاووس بهزادی، سایت نقد اقتصاد سیاسی، دسترسی در < https://tinyurl.com/ydy2e6cm >
ودادحیر، ابوعلی (۱۳۸۱) زنان و آموزش عالی، مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ ۱۵: 28-45.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (۱۳۹۴) مقایسۀ عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (1357-۱۳۹۴). ادارۀ کل روابط ‌عمومی، بهمن ۱۳۹۴.
هنری، علی (۱۳۹۶) بازسازی جنبش دانشجویی در دولت اول روحانی، ۱۳۹۶-۱۳۹۲. فصلنامۀ فرهنگی و اجتماعی گفت‌وگو، شمارۀ  76: 59- 83.
هولمز، ماری (۱۳۷۸) جنسیت و زندگی روزمره، ترجمة محمدمهدی لبیبی، تهران: افکار.
 
Borg, W.; Gall, M. (2003) Educational Research, 6th edition, Longman.
Collinz, H. (1990) Black feminist Thought: Knowledge. Consciousness, and the politics of Empowerment, Boston: UnwinHyman.
Collinz, P. H. (2000) Gender, black Feminism,and Black political economy, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, No.568: 41-53.
Collinz, P. H.  (2017) The‏‏ Difference that powermakes: intersectionality and participatory Democracy, En Revista de Investigaciones Feministas,  No.8(1):19-39
Crenshaw, K. W. (1991) “Mapping the Magrins:intersectionality,identity Politics, and Violence against Women of color”, Stanford Law Review, No.43(6):1241-99.
De marrais, K.; Tisdale, K. (2002) “what happens when researchers inquire into difficult emotions?Reflection on women anger through qualitative interview”, Journal of Educational Psychologist, No.32(2):115-123.
Holvino, E. (2010) Intersections; the simultaneity of race, gender and class in organization studies, Gender, Work & Organization, No.17(3): 277-248.
Kandiyoti, D. (1988)  Bargaining with patriarchy, Gender & Society, No.2(3): 274-290.
Lee Bartkey, S. (1990) Femininity and Domination. Studies in the phenomenology of oppression, NewYork and London: Routledge.
Marshall, G. (1996) Oxford Concise Dictionary of Of Sociology, Oxford: Oxford University Press.
Nancy, F.; Cinziaarruzza,T. B. (2018) Notes for a feminist manifesto, New Left Review 1114, November-December
Sandra, H.; Merril, B. H. (2004) Discovering Reality, Kluwer Academic Publishers.
Silver, H. (2006) The process of social exclusion: “The dynamics of an evolving Concept”, University of Manchester Chronic poverty Research Center.
Yanowa, D.; Schwartz-shea, P. (2006) Interpretation and method; empirical research metods and the interpretive turn”, BY M.E,SHARPE London Inc.